الهیار لؤلؤ مدیر بازرگانی و نایب رئیس هیئت مدیره شرکت «کلرد آمل» تولیدکننده محصولات نظافتی «مهسان»، متولد 1354 و فارغ‌التحصیل کارشناسی مهندسی شیمی از دانشگاه علم و صنعت است. با او گفت و گویی مفصل، اختصاصی و خواندنی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.
احمد شاهوند
برای مشاهده ویدئوی این گپ و گفت اینجا را کلیک کنید
***
پیرامون چگونگی شکل‌گیری برند «مهسان» برایمان بگویید
ایده اولیه شرکت «مهسان» حوالی سال‌های 1374 و 1375 کلید خورد. شرکت ما به صورت خانوادگی اداره می‌شود. دو تن از عموهای من به اتفاق مرحوم پدرم مؤسسان این مجموعه بودند و در ابتدا با یک محصول – زمین‌شوی چرخشی که البته در حال حاضر بایگانی شده و جزو محصولات قدیمی‌تر است – شروع به کار کردند. بعدها روی آن زمین‌شوی چرخشی، ادیت‌ها و ورژن‌های جدیدتر اعمال شد. بنده به اتفاق یک تیم عریض و طویل از لؤلؤهای جوان‌تر، نسل دومی هستیم که اداره این مجموعه را بر عهده داریم. خانواده ما سبقۀ تولیدی و فعالیت در حوزه مارکتینگ و بازار داشت.
مرحوم پدربزرگ من از طلافروشان قدیم بازار تهران بودند و نام خانوادگی ما به عنوان «لؤلؤ» به معنای مروارید، برگرفته از واژه‌ای است که در آن صنف کاربرد خاصی داشت. قبل‌تر از آن هم مجموعه و کارخانه‌ای داشتند تحت عنوان نشان‌سازی که تمامی نشان‌های ارتش و نشان‌های دولتی را ریخته‌گری می‌کردند و می‌ساختند. لذا سبقه تولید و بازرگانی، در خانواده لؤلؤ ریشه‌دار و قدیمی بوده و ما سعی کردیم در شاخه دیگری آن را توسعه بدهیم.
چه شد که به تولید محصولات نظافتی خانگی روی آوردید؟
اواسط دهه هفتاد شمسی با توسعه فرهنگ شهرنشینی، تغییر و تحول زندگی به سمت آپارتمان‌نشینی، تعویض پوشش کف خانه‌ها، تغییر ساختار آشپزخانه از حالت بسته به حالت اوپن، نشانگر این بود که ادوات و محصولات نظافتی مورد استفاده هنوز با این استاندارد و نمودار رشد دچار تغییر حالت و تحول نشده و تولیدکننده‌های ادوات نظافتی در زمینه خانگی در آن مقطع زمانی، با یک سری الگوهای کاملا سنتی کار می‌کردند. یعنی ابزار نظافتی، ابزاری بود که به دلیل قشنگ نبودن فرم ظاهری، شما دوست نداشتی جلوی چشم باشد و ترجیح می‌دادی این ابزار را در پستوی خانه پنهان کنی. آن موقع پستویی هم وجود داشت، آشپزخانه‌ها بسته بودند، پشت یخچال یا در انباری همیشه فضایی برای نگهداری از این ابزار نظافتی وجود داشت. با تغییر فرمت لایف استایل و سبک زندگی، خیلی از این مسائل عیان شد و حالا بعضی از این ابزار، فرصت دیده شدن داشتند و در آن مقطع هیچ پاسخ درخور و مناسبی در بازار وجود نداشت. این شد که ما احساس نیاز کردیم که باید به این بخش ورود کنیم. در ابتدا مشابه‌های این محصولات را در بازارهای روز دنیا رصد کردیم و آن نمونه زمین‌شوی چرخشی در حقیقت یک مشابه آمریکایی داشت. اگر فیلم سینمایی «جوی» (JOY) را دیده باشید – که البته بعدها و در سال 2015 به نمایش درآمد -، سرگذشت تولید همان محصولی است که ما به نوعی بومی‌سازی‌اش کردیم و در ایران تحت عنوان «زمین‌شوی چرخشی مهسان» در همان سال‌ها تولید و عرضه شد. برای خود من هم دیدن آن فیلم سینمایی یادآور خاطرات خیلی شیرینی بود چون خود من هم بدواً درگیر استارت این بیزینس و راه‌اندازی این محصول چه به لحاظ تولیدی و چه در زمینه عرضه و فروش بودم.
استارت کار ما به این طریق زده شد و در حال حاضر با گذشت تقریبا 30 سال ما حدود140 قلم کالای تولیدی در زمینه نظافت خانگی تولید می‌کنیم.
در آن مقطع زمانی ما ضمن اینکه نیم نگاهی به اتفاقات دنیای مترقی داشتیم، ولی همواره نوع نگاهمان این بود که محصولاتمان را با فرهنگ کهن و غنی خودمان مطابقت بدهیم و بتوانیم برخی از ایده‌های نو را بومی‌سازی کنیم. به مرور با توسعه مجموعه و افزایش تعداد آیتم‌ها، تیم طراحی صنعتی در مجموعه مستقر شد و در حال حاضر چندین سال است که طراحی تمامی محصولات ما صددرصد توسط تیم ما انجام می‌شود. از مرحله پردازش ایده اولیه تا طراحی صنعتی و گرفتن نمونه‌ها از طریق پرینت سه بعدی و سپس تحقیق و تفحص هم به لحاظ مارکتینگ و هم به لحاظ فنی و بعد از آن ساخت قالب که آن هم در داخل خود مجموعه صورت می‌گیرد. به این ترتیب فرایند طراحی تا تولید را ما در مجموعه مهسان پیاده‌سازی کردیم.
آیا قصد دارید محدوده محصولات شرکت را گسترده‌تر کنید و تولید محصولات نظافتی الکترونیکی را در دستور کار قرار دهید؟
ما نیم‌نگاهی به حوزه محصولات نظافتی الکترونیکی داریم. اما جزو پلن‌های کوتاه‌مدت ما نیست. به دلیل اینکه بازار پیش روی ما مارکت خیلی وسیعی است و سعی کردیم با حفظ کیفیت و حفظ سلیقه مصرف‌کننده ایرانی تمامی پهنا و وسعت بازار را مدنظر قرار بدهیم. تغییر بلندپروازانه‌ای خواهیم داشت ولی واقعیت این است که شاید در کوتاه‌مدت، اولویت‌های دیگری در این حوزه وجود داشته باشد که باید به آنها بپردازیم.
مزیت رقابتی شرکت شما با دیگر رقبا چیست؟
از روز اول مهم‌ترین نکته‌ای که ما روی آن تأکید اساسی داشتیم، «کیفیت» و «خدمات پس از فروش» بود.
ما چندین شعار داریم و یکی از معروف‌ترینِ آنها که مصرف‌کننده‌ها، مجموعه «مهسان» را با آن می‌شناسند، عبارت «نظافت آسان با محصولات مهسان» است. چون فرایند نظافت در بُعد خانگی چندان فرایند خوشایندی برای فردی که مشغول انجام آن است، نیست؛ به همین دلیل ما بر موضوع آسان بودن هم به لحاظ کاربری و هم به لحاظ تهیه محصول و همچنین در دسترس بودن و پاسخگو بودن در رابطه با ایراداتی که ممکن است یک محصول داشته باشد، به شدت تأکید داریم. این شعار اصلی شرکت است.
تمرکز اصلی ما بر بازار 80 میلیونی کشور بوده و با توجه به فرهنگ مصرف، می‌دانیم که مصرف‌کننده ایرانی به دنبال کالای باکیفیت است. بارها شده کالای کم‌کیفیت چینی به بهای ارزان‌تر به بازار ورود پیدا کرده و عمر کوتاهی داشته است. من نمی‌گویم که کالای چینی با کیفیت در بازار وجود ندارد. شاید بازرگان‌ها یک مقدار کم‌سلیقگی می‌کنند و حاشیه سود و ارزان بودن را ملاک قرار می‌دهند خصوصاً در فیلد کالای نظافت خانگی؛ ولی مزیت ما بحث کیفیت است و خدمات. به جرأت می‌توانم بگویم در این حوزه و در رابطه با شرکت‌هایی که در ایران رقابت می‌کنند ما بی‌رقیب هستیم.
برای شرکتی که دغدغه نظافت دارد و محصولات نظافتی تولید می‌کند، نظافت محیط کارخانه و همینطور نظافت دستگاه‌ها چقدر می‌تواند در کیفیت محصول تأثیر بگذارد؟
برای ما به عنوان متولی، حتماً بحث نظافت و تمیزی در اولویت اول است. شما در هر مقطع زمانی که به کارخانه مراجعه کنید، خطوط تولید و بسته‌بندی و آماده‌سازی را همواره تمیز و مرتب خواهید دید و آن میزان آشفتگی که تولیدکننده و صنعتگر با آن مواجه است، کمتر و کمتر به نظرتان خواهد آمد.
از چه دستگاه‌های نظافت صنعتی برای نظافت دستگاه‌ها و محوطه کارخانه استفاده می‌کنید؟
برای محوطه کارخانه از اسکرابرهای شرکت ابراهیم استفاده می‌کنیم و دستگاه‌هایی که مربوط به کارچر آلمان است و البته از ادوات نظافتی تولیدی خودمان هم قطعا استفاده می‌کنیم هم به عنوان تست کاربرد محصول و هم به عنوان آزمون و خطا.
با توجه به رشد و پیشرفت تکنولوژی، آینده صنعت نظافت را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟
صنعت نظافت، صنعت رو به رشد و یک نیاز مخفی است. به موازات نیاز اولیه (خوراک)، بحث نظافت هم همپای خوراک دارد در حال پیشرفت و توسعه است. با نگاه‌های نوینی که در دنیا برای ملاحظات زیست‌محیطی به وجود آمده و به سمت انرژي‌های پایدار در حال حرکت است و بحث فرهنگی موضوع عدم آلایندگی محیط‌زیست و نگهداشت زمین مادر، من فکر می‌کنم که هم اقبال فرهنگی به این سمت و سو افزایش پیدا خواهد کرد، هم اینکه مصرف ادوات نظافتی و تغییر فاز فرهنگ نظافت در جوامع مختلف رخ خواهد داد. حالا جوامع مختلف با توجه به شرایط اقتصادی و شرایط فرهنگی دیر یا زود به سمت استفاده و بهره‌گیری از الگوهای پیشرفته عرضه شده در دنیا خواهند رفت. موضوع دیگری هم که وجود دارد این است که استفاده از کامپیوتر و ابزارآلات ارتباط جمعی از طریق اینترنت، به ضعیف شدن ماهیچه‌ها منجر شده و می‌طلبد که تکنولوژي در راستای خدمت به زندگی روزمره بشر حرکت کند. این موضوع برای صنعت نظافت هم می‌تواند تهدید باشد هم فرصت. به موازات توسعه فرهنگی و توسعه اقتصادی هر جامعه این فرایند ممکن است دیرتر یا زودتر اتفاق بیفتد اما سوخت و سوز ندارد و مصرف‌کننده‌ها به سمت استفاده آسان‌تر و بهره‌مندی بیشتر حرکت خواهند کرد. به همین دلیل است که ما همین گایدلاین «نظافت آسان با محصولات مهسان» را باید پیش رو داشته باشیم و بدانیم که مفهوم «آسانی» در هر مقطع، بازخوردش از جامعه مصرف به چه طریق خواهد بود.
آیا با توجه به پیشرفت تکنولوژی و حضور دستگاه‌های نظافتی رباتیک، یک نیروی خدماتی باید نگران آینده شغلی‌اش باشد؟
من خطری برای نیروی نظافتچی نمی‌بینم. به دلیل اینکه ابزار آن فرد ممکن است متفاوت باشد و تغییر کند، ولی او به همان اندازه باید سطح دانش خود و مهارت‌هایش را افزایش دهد. با ظهور محصولات نظافتی رباتیک، ممکن است حوزه ارائه خدمات کارگر خدمات نظافتی تغییر کند. اما مقوله نظافت صرفاً چیزی نیست که A تا Z اش مربوط به فرایند نظافت کف باشد. قطعاً ابزارهای دیگر جایگزین خواهند شد و کنترل ابزارها و استفاده از آنها نیاز به یک نیروی متخصص خواهد داشت.
در فرایند خودکار شدن هر کدام از ابزارهای نظافتی، ممکن است بخشی از فعالیت‌های نیروی خدماتی از یک حوزه به حوزه دیگر تغییر پیدا کند ولی شما در همان مقطع زمانی هم فردی را نیاز دارید که بتواند با این ابزارها کار کرده و آنها را تعمیر کند.
در کنار تولید محصول، به راهکارهایی برای ارتقای فرهنگ نظافت هم فکر کرده‌اید؟
یکی از شعارهایی که ما همواره به آن اندیشیده‌ایم و جزو گایدلاین‌هایمان بوده عبارت «مهسان، بنیانگذار فرهنگ نوین نظافت در ایران» است. ما در این حوزه (ادوات نظافت خانگی) مدعی هستیم. رویکرد ما به این گونه بوده که با نگاهی به بازار مصرف پیشرفته و به‌روز دنیا، سعی کردیم با فرهنگ نظافتِ خودمان، به‌روزترین و مدرن‌ترین اتفاقات را پیاده‌سازی و بومی‌سازی کنیم.
با وجود اینکه اقلیم ایران، خیلی اقلیم پُرآبی نبوده اما با توجه به اعتقادات آیینی و یا پیشینیان آریایی، همواره نظافت با آب (آب کشیدن و پاک کردن و پاکیزه بودن با آب) جزو فرایندهای اصلی نظافت بوده است. البته در خیلی از کشورهای خارجی که محصول نظافتی تولید می‌کنند، این پیش‌فرض وجود ندارد. مثلاً سرویس‌های بهداشتی آنها، چاه کف‌کش ندارد که بتوانند کاشی و سرامیک را با آب بشویند. بالطبع آنها محصولاتی را ارائه می‌کنند که میزان استفاده از آب در آن کم باشد. ما رویکرد استفاده بهینه منابع آبی و بحث صرفه‌جویی در آب را داریم که آن هم باید فرهنگ‌سازی شود و باید تعادلی بین این دو اتفاق بیفتد. لذا در طراحی‌های‌مان به هر دوی این اتفاقات توجه می‌کنیم. اینکه چرخه استفاده از آب در فرایند نظافت به چه ترتیبی باشد. طراحی‌های ما در محصولات نظافتی مهسان به گونه‌ای بوده که به نیاز خانم خانه‌دار یا مصرف‌کننده ایرانی که می‌خواهد آب‌کشی انجام شود، توجه ویژه شده است.
چقدر به آموزش اپراتور نظافتی فکر کرده‌اید؟
ما هم به موازات مسئولیت اجتماعی که مجموعه ویکی‌کلین عهده دار آن است، فضای اینچنینی داریم. یک نشریه الکترونیکی داریم تحت عنوان «فوت و فن» که در سایت و از طریق شبکه‌های اجتماعی مهسان قابل مطالعه است. در این مجله یک سری نکات مربوط به نظافت چه به لحاظ جنرال چه به صورت تخصصی در رابطه با نحوه استفاده از محصولات مهسان مطرح شده است. علاوه بر آن ما در رابطه با نحوه استفاده صحیح از تک‌تک محصولات، ویدئوهای آموزشی ارائه می‌دهیم و همچنین یک دغدغه و نگرانی در رابطه با بحث ارگونومیک بودن محصولات که ارائه می‌کنیم، وجود دارد. اخیراً ما با استفاده از مطالعات و بخش R&D موفق شدیم در رابطه با لوله‌های نظافتی به آلیاژی دست پیدا کنیم. ما نمونه‌ها را فرستادیم مؤسسه متالورژی رازی و تست استحکام گرفتیم و با نمونه‌های موجود در بازار مقایسه شد. متوجه شدیم که این آلیاژ با وجود اینکه گران قیمت‌تر است، اما باعث می‌شود دسته سبک‌تری را در محصولاتمان عرضه کنیم. در حال حاضر متأسفانه مسئله آرتروز و بیماری‌های مفصلی به ویژه برای خانم‌ها به دلیل سبک زندگی و اتفاقاتی که در این راستا فراگیرتر هم شده، موضوع و دغدغه اصلی است. این دسته که به صورت ارگونومیک طراحی شده، هم به لحاظ رنگ و هم به لحاظ فرم، تفاوت ظاهری با دسته اصلی محصول دارد.
از افتخارات و جوایز شرکت بگویید
آقای وحید لؤلؤ مدیرعامل و بنیانگذار مهسان در سال 1383 در دومین جشنواره شیخ بهایی جزو یکصد کارآفرین برتر کشور شناخته شد و از آن تاریخ به بعد افتخارات مشابه و متعدد دیگری به مجموعه مهسان اضافه شد که از آن جمله می‌توانم به کسب تندیس نقره‌ای عنوان واحد صنعتی برتر سال اشاره کنم.
از یک رسانه که دغدغه نظافت دارد چه توقعی دارید؟
توقع من این است که با ارتباط بیشتر بین فضای تولید و مصرف بتواند یک پل ارتباطی به نحو احسن ایجاد کند که مصرف‌کننده در حوزه‌های مختلف بداند که دغدغه‌های تولیدکننده به چه ترتیب است و راجع به امکانات آن اطلاع‌رسانی کند. من فکر می‌کنم این جزو یکی از رسالت‌های اصلی مجموعه ویکی‌کلین و نشریه‌ای است که به صورت تخصصی در حوزه نظافت فعالیت می‌کند. ولی واقعیت امر این است که نشریه و رسانه‌ای به این ترتیب با این تمرکز من ندیده بودم. به شما تبریک می‌گویم و امیدوارم که موفق باشید و ما بیشتر از شما بشنویم.
در زمان همه‌گیر شدن کرونا با چه چالش‌هایی روبه‌رو شدید؟ و کسب و کارتان قبل و پس از کرونا چه تغییراتی کرد؟
فرایند توزیع و فروش ما به صورت مویرگی است. ما به ده دوازده هزار فروشگاه در صنف پلاسکو، خانگی، رنگ ابزار، سوپرمارکت، یکبارمصرف فروش‌ها در کل کشور به‌صورت مویرگی محصول ارائه می‌کنیم. علاوه بر آن پس از فرایند طرح توسعه مهسان، فروشگاه‌های زنجیره‌ای یک به یک در حال اضافه شدن به مجموعه ما هستند.
در مقطع پیک کرونا و به دلیل اهمیت بحث سلامت، مجبور شدیم به صورت مقطعی کارخانه را تعطیل کنیم و به همین دلیل، فرایند توزیع محصولات با اختلال مواجه شد، اما پس از خروج جامعه از آن شوک اولیه، تمهیدات سفت و سختی را در مجموعه پیاده کردیم. فرایند کنترل و تست کرونا از تمام پرسنل به صورت دوره‌ای و هفته‌ای انجام می‌شد و اعمال مراقبت‌های خیلی شدید مثل کنترل حفظ فاصله اجتماعی – که به این منظور خطوط تولید را با فاصله بیشتری از یکدیگر قرار دادیم – تردد شیفتی کارکنان به کارخانه و … در دستور کار قرار گرفت. پس از اینکه جامعه با این موضوع کنار آمد، مسئله واکسن بخشی از دغدغه‌ها را کم کرد. بازار گویا به حالت اول برگشت و البته ملاحظات اضافه‌تری در حوزه نظافت به وجود آمد و مصرف‌کننده به کوچک‌ترین غبار روی میزش هم حساس شده بود که سابق بر این به آن توجهی نمی‌کرد. به همین دلیل موضوع نظافت خیلی جدی‌تر شد.
در همان زمان زمین‌شوی اسپری ماپ را عرضه کردیم. با توجه به اینکه مردم خیلی اصرار داشتند از محلول‌های ضدعفونی‌کننده سطوح استفاده کنند این امکان برای آنها فراهم شد و استقبال خوبی هم از این محصول به عمل آمد. دستمال‌های یکبارمصرف را عرضه کردیم که با فروش خوبی مواجه شد که همچنان هم ادامه دارد. کرونا یک فروپاشی مقطعی ایجاد کرد ولی زندگی به سمت و سوی نرمالش برگشت. آن چیزی که در حال حاضر ما و هر تولیدکننده دیگری را اذیت می‌کند مسأله شرایط اقتصادی است. ما دنبال تولید کالای باکیفیت هستیم. در هیچ مقطعی از زمان سعی نکردیم به جهت ارزان‌تر شدن و قابل تأمین‌تر شدن صرفاً به لحاظ ریالی از کیفیت محصول بزنیم. بارها در بازارهای صادراتی برای کشورهای همسایه مثل افغانستان و عراق از ما خواسته شد محصولاتمان را سبک‌تر تولید کنیم. چون عمده تمرکزمان روی بازار داخل ایران بوده و همواره هدفمان این بوده که کالای باکیفیت را به هیچ‌وجه با هیچ چیز دیگری معاوضه نکنیم، به همین دلیل به آن درخواست‌ها پاسخ منفی دادیم.
بخشی از شرایط بازار و شرایط اقتصادی مصرف‌کننده باعث شده که دوره مصرف کالاهای نظافتی کندتر شود و همینطور که از سفره‌ها و از سبدهای خرید خانواده کالاهای حتی خیلی ضروری و اساسی مثل لبنیات، گوشت، میوه و… کم و کسر می‌شود، طبیعتاً در حوزه کالاهای نظافتی هم تأثیر خواهد گذاشت. ما از خدای متعال و همچنین از مسئولان محترم می‌خواهیم کمک کنند که مثل ویروس کرونا این ویروس اقتصادی هم هرچه سریع‌تر از بین برود و این بازار جان تازه‌ای بگیرد و بتوانیم کالایی را که در خور و در شأن این بازار است تولید و عرضه کنیم و با خیال راحت بفروشیم.
کلام آخر …
امیدوارم درگاهی وجود داشته باشد که بتواند دغدغه‌ها و دردِ دل یک مجموعه تولیدکننده را منعکس کند و مسئولانی باشند که این موضوع را بشنوند و بدانند که مجموعه مهسان مثل هر مجموعه تولیدی دیگری در این کشور می‌خواهد بهترین‌ها را تولید و عرضه کند؛ چه برای مصرف‌کننده ایرانی که شایسته‌ترین مصرف‌کننده‌ها است و چه برای بازارهای صادراتی که بتواند ایران را متعالی کند.
ما در سال 1401 در طرح و توسعه شرکت، کارخانه مهسان را در شهرک صنعتی دماوند 2 در زمینی به وسعت 27هزار مترمربع افتتاح کردیم. این مجموعه در کمتر از حدود 14 ماه از زمان کلنگ خوردن و با توجه به پیک کرونا و تحریم‌ها با سرمایه کاملاً شخصی و حمایت صاحبان مجموعه به بهره‌برداری رسید. مسئولانی که برای بازدید و افتتاحیه به کارخانه آمدند اذعان داشتند که این مجموعه بزرگ‌ترین تولیدکننده ادوات نظافتی در حوزه خانگی در خاورمیانه و کشورهای حوزه CIS است. ما در آن مقطع قول ایجاد اشتغال بیش از 450 نفر را داده بودیم ولی متأسفانه با وجود تمام شعارهایی که در رابطه با حمایت از تولید داده می‌شود، در زمینه تأمین بخشی از مواد اولیه وارداتی محدودیت‌ها و سنگ‌اندازی‌های بسیار زیاد و متعدد و فرایندهای خیلی خیلی مستهلک‌کننده برای ما ایجاد کرد. مثل موضوع سامانه نیما، سامانه جامع تجارت و اینکه ما باید پیش‌بینی تولیدمان را در سامانه ارائه کنیم. خب این پیش‌بینی تولید برمی‌گردد به توان ما در تأمین مواد اولیه. وقتی فرایند تأمین مواد اولیه با سنگ‌اندازی اتفاق بیفتد و محقق نشود هیچ کدام از این پیش‌بینی‌ها به نتیجه نمی‌رسد لذا به عنوان یک تولیدکننده کلام آخرم این است که اگر این نشریه مخاطبانی در سازمان‌ها و مراکز تصمیم‌گیری دارد، صدای ما را هم به گوش آنها برسانید که ما نه برای منافع شخصی بلکه برای ارتقای صنعت نظافت در این کشور نیازمند حمایت جدی هستیم، نه یک حمایت شعارگونه.
***
متن کامل این گفت و گو در شماره 39 فصلنامه ویکی‌کلین منتشر شده است.
لینک کوتاه: https://wikiclean.ir/qrjf
