مهندس رضا طهماسبی، کارشناس ارشد معماری و استاد دانشگاه آزاد تهران مرکز، از سال 1388 فعالیت صنفی خود را آغاز کرد و تا به حال عضو هیات رئیسه و هیات مدیره کانون صنفی مهندسان ساختمان کرج و عضو هیات رئیسه و هیات مدیره سازمان نظام مهندسی استان البرز بوده است. با او که سابقه فعالیت مطبوعاتی هم دارد، گفت‌وگوی مفصلی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.

برای مشاهده ویدئو اینجا را کلیک کنید.

چه شد که تصمیم گرفتید در حوزه معماری فعالیت کنید؟

در دوران دبیرستان درسم خیلی خوب بود و مطمئن بودم که در هر رشته‌ای که دوست داشته باشم، می‌توانم در دانشگاه ادامه تحصیل بدهم. در سال سوم دبیرستان از بین رشته‌های مهندسی و پزشکی به این نتیجه رسیدم که با توجه به شرایط روحی و علاقه‌ام به فعالیت در یک فضای مفرح و خوب، باید رشته معماری را انتخاب کنم. وسعت معماری با توجه به پویا بودن، زنده بودن، جهان شمول بودن و ارتباط فرهنگی، شاید یک اقیانوس باشد با عمق کم. یک مهندس معمار باید تاریخ، جغرافیا، روانشناسی، فلسفه، تئوری، علم، فن، رنگ، هنر و … را بداند. من این پویایی را خیلی دوست دارم.

یک معمار بزرگ، معماری را اینگونه تعریف می‌کند: «معماری، هنر سازمان‌دهی فضاست». همه فکر می‌کنند ما مدام مشغول کشیدن پلان هستیم. در صورتی که یک معمار خوب همیشه فضا طراحی می‌کند. این فضا که حاکی از زنده بودن، پویا بودن، سیال بودن، دارای حرکت بودن است، همیشه مؤثر واقع شده است. وقتی شما در فضاهای مختلف قرار می‌گیرید. مثلا در یک فضای تئاتر، موسیقی یا یک مسجد، تأثیر معماری حاکم است. این موضوع خیلی برای من مهم بود و از لحظه‌ای که وارد دانشگاه شدم هیچ وقت به این فکر نکردم که بخواهم خارج از معماری کاری انجام بدهم. در تمام مدت تحصیل شاید کارهای دیگری مثل تدریس در حوزه معماری انجام داده باشم ولی همیشه معماری برایم مهم بوده چون واقعا جزو آدمهایی هستم که با عشق معماری را انتخاب کردم و تمام سختی‌هایش را هم گذرانده‌ام. از یک نقشه‌کش و کارآموز ساده در شرکت‌های مشاور در سال‌های 1375 و 1376 تا بالاترین رده‌های ممکن در پروژه‌ها را تجربه کردم و با تمامی چم و خم‌های این حوزه کاملا آشنا هستم.

ظاهرا سابقه فعالیت مطبوعاتی هم دارید. کمی از این تجربه برایمان بگویید.

به نویسندگی خیلی علاقه دارم. گاهی اوقات وقتی اتفاقات خاصی مثل از دست دادن عزیزی یا تولد فرزندی یا … در زندگی آدم پیش می‌آید و به صورت کلی وقتی خوشحالی و غم و اندوهی را تجربه می‌کنم، همیشه برای اینکه احساساتم را داشته باشم، می‌نویسم.

از سال 1389 که عضو کانون مهندسان ساختمان کرج شدم، با نشریه «آبادبوم» و دیگر نشریات صنفی همکاری داشتم. از سال 1394 عضو هیات تحریریه نشریه «نیارش» (مجله تخصصی سازمان نظام مهندسی استان البرز) بودم. خیلی ادعای نویسندگی ندارم اما نوشتن را همیشه دوست داشتم.

اواخر دهه نود شمسی ایران و کل دنیا دچار ویروس منحوس کرونا شد. کسب و کار شما طی این مدت با چه چالش‌هایی مواجه شد و قبل و بعد از کرونا کسب و کار شما چه تغییری کرد؟

امیدوارم ‌هیچوقت آن دوران تکرار نشود. تأثیر منفی کرونا حدود هشتاد درصد بود. میلیون‌ها نفر در سراسر جهان مریض شدند و صدها هزار نفر جانشان را از دست دادند. خیلی افراد در سوگ عزیزانشان به عزا نشستند.

اما همه تأثیرات کرونا منفی هم نبود. در آن دوران امکان حضور فیزیکی نبود و من در حالی که در دفتر کارم بودم برای دانشگاه‌های چندین استان به صورت آنلاین تدریس می‌کردم. کرونا به طور مشخص تأثیر خودش را به این صورت گذاشت. در بحث کاری هم با وجود اینکه به کار حضوری عادت کرده بودیم، یاد گرفتیم که می‌شود در فضای مجازی کار کرد و می‌توانیم ارتباطات خودمان را داشته باشیم و با نرم‌افزارهای مختلف جلسات را برگزار کنیم.

یاد گرفتیم می‌شود همزمان روی دو فایل، دیزاین و ترسیم انجام داد و در دو نقطه متفاوت کار کرد. اینها تأثیرات خوب کرونا بود.

در طراحی معماری یک مجموعه، موضوع نظافت چقدر می‌تواند مورد توجه قرار گیرد؟

بحث نظافت در سیستم ساختمانی یک اصل مطلق است. نبودش غیرممکن است. وقتی یک پروژه، طراحی، اجرا و ساخته می‌شود بدون شک تمام آدم‌ها می‌دانند که نظافت آن مجموعه باید در بهترین حالت باشد. این نظافت می‌تواند به شکل خدمات و پشتیبانی‌های بعد از طراحی باشد. در حین ساخت در کارگاه ساختمانی می‌توان شرایطی فراهم کرد که نظافت به بهترین شکل صورت گیرد. نکته بسیار مهم، بحث هوشمندی است. یکی از مصادیق هوشمندی در نظافت این است که ساختمان باید بتواند خودش را تمیز کند. آیتم‌های هوشمند در سیستم طراحی ساختمان روزبه‌روز بیشتر می‌شود. امروزه ما دیگر در ساختمان، بابت حریق و آتش‌سوزی نگرانی نداریم. دیگر نگران مصرف انرژیِ بالا نیستیم. در ساختمان، دیگر مشکل تأسیسات نداریم. به‌شخصه پیشنهاد می‌کنم بحث نظافت هم به عنوان یک آیتم هوشمند کاملا وارد سیستم ساختمان شود. با بزرگ شدن پروژه‌ها نظافت نباید مثل قدیم باشد. فکر کنید نظافت شیشۀ یک برجِ 25 طبقه تمام شیشه‌ای پس از بارش باران، نباید به صورت قدیمی و توسط اسپایدرمن یا کلایمر که یک نظافتچی از ساختمان آویزان شود و شیشه‌ها را پاک کند، باشد. کاملا سیستم نظافت باید هوشمند بوده و به صورت خودکار شیشه‌ها تمیز شود.

شما به عنوان یک طراح و معمار برای نظافت هوشمند چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟

هوشمندی ساختمان با بحث کنترل انرژی شروع شد و با بحث امنیت ادامه پیدا کرد. ما در کشورمان اتفاقاتی داریم مثل مرگ خاموش. در مرگ خاموش وقتی دودکش‌ها مسدود می‌شوند، بازگشت گاز مونوکسید کربن به داخل خانه، افراد را مسموم می‌کند و جانشان را می‌گیرد. متاسفانه سالیانه حدود 1000 تا 1200 نفر جانشان را به این شکل از دست می‌دهند. امروز یک سنسور هوشمند به کمک ما آمده و اگر میزان آلاینده‌ها و به طور مشخص گاز مونوکسید کربن در فضا از یک مقداری بیشتر باشد، هشدار می‌دهد. در بحث امنیت هم شما قبلاً دوربین مداربسته نصب می‌کردید. اما نمی‌توانستید به صورت شبانه‌روزی دوربین‌ها را چک کنید. امروز روی سیستم مداربسته سیم‌کارت قرار می‌دهند. به محض اینکه کوچکترین عکس‌العملی در آن فضا اتفاق بیفتد به شما زنگ می‌زند یا پیام می‌دهد.

در ساختمان‌های دهه چهل شمسی، شوت زباله قرار داده شد. به طور مثال در فاز یک شهرک اکباتان این اتفاق افتاد. به جای اینکه افراد، زباله را از طریق آسانسور یا راه‌پله تا محوطه ساختمان حمل کنند، از طریق داکت شوتینگ، زباله به داخل محوطه‌ای که از قبل تعبیه شده، پرتاب می‌شد. بعدها در اثر پرتاب بیش از حد انواع و اقسام زباله با بوهای نامطبوع، باکس شوتینگ به محل رشد باکتری و ویروس و …تبدیل شد و این اتفاق به نتیجه درستی منجر نشد.

همانطور که ما در آتش‌نشانی شبکه‌ای هوشمند داریم به نام «خودبارنده»، در باکس‌های شوت زباله که البته حدود 20 سال است مطرود شده، ‌می‌شود با قرار دادن سنسورهای هوشمند، باکس‌ها به صورت خودبارنده تمیز شوند و آلاینده‌ها از بین بروند. باکس شوت زباله می‌تواند خودش را از بدبویی نجات دهد. مواد خوشبوکننده به درون آن پاشش شود و حتی در داخل باکس، سم‌پاشی هم صورت گیرد.

امروزه، هوشمندی رواج پیدا کرده است. سیستم شوینده می‌تواند به شکل هوشمند شیشه‌های یک برج چندین طبقه را تمیز کند. بدون شک امکانات و تکنولوژی در کنار ماست. هوشمندسازی یک عمر 50 ساله دارد. ولی در ایران تقریبا ده سال است که به شکل یک آپشن کاملا مشخص در خدمت ساختمان‌سازی قرار گرفته است. در حال حاضر حدود سی درصد پروژه‌های گران‌قیمت در سراسر ایران از هوشمندی برخوردار هستند. یک جاروبرقی خیلی کوچک به شکل کاملا هوشمند ظرف 40 دقیقه یک آپارتمان 200 متری را که سطح صاف دارد تمیز می‌کند.

با توجه به ظهور دستگاه‌های رباتیک، آینده صنعت نظافت را چگونه پیش‌بینی می‌کنید؟

دنیا متعلق به این عصر است. در بحث نظافت، رباتیک، به شکل یکپارچه در خدمت ماست. اگر 15 سال قبل راجع به ساختمان هوشمند صحبت می‌کردیم و از آرزوهایمان می‌گفتیم، در حال حاضر راجع به بدیهیات صحبت می‌کنیم. 35 سال پیش درب ریموت جزو آپشن یک خانه به حساب می‌آمد. اما اگر الان خانه‌ای درب ریموت نداشته باشد، اصلا پایمان را در آن نمی‌گذاریم. آیفون تصویری در گذشته آپشن بود اما الان اصلا آیفون غیرتصویری وجود ندارد. بدون شک مطمئن باشید ده سال آینده در بحث نظافت و به طور مشخص در پروژه‌های بزرگ‌تر بحث رباتیک دیگر آرزو و یک آپشن به حساب نخواهد آمد. این‌ها قطعاً جزو بدیهیات زندگی‌مان خواهد بود. 15 سال پیش دیدن یک جاروبرقی هوشمند در یک مرکز تجاری خاص، تعجب برانگیز بود، اما امروز تمامی فروشگاه‌ها و مغازه‌ها این جاروبرقی را برای فروش دارند و این موضوع نشان می‌دهد تکنولوژی به سرعت در حال پیشرفت است و بدون شک آپشن‌های گذشته، وظایف و امکانات قطعی امروز است.

تکنولوژی در بحث نظافت آیا تهدید است یا فرصت؟ آیا یک نیروی نظافتی باید نگران شغلش باشد؟

بدون شک تکنولوژی بعضی مواقع کمیت را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. اواخر دهه هفتاد در شرکت‌های مشاور که مشغول به کار بودم، چهار مهندس طراح و حدود چهل نقشه‌کش حضور داشتند. اما با آمدن نرم‌افزار اتوکد، در حال حاضر، نقشه‌کشی تنها توسط سه یا چهار نفر انجام می‌شود. حضور تکنولوژی مصداق بارز این مثل معروف است: «خدا گر ز حکمت ببندد دری، ز رحمت گشاید در دیگری». در دهه هفتاد هزاران نفر در مخابرات در خط تولید تلفن و خدمات آن مشغول به کار بودند. موبایل که آمد آنها کارشان را از دست دادند. ولی موبایل امکاناتی را به جا گذاشت که ده‌ها هزار نفر در جای دیگری مشغول به کار شدند. به نوعی شاید این فضای کسب و کار از یک جایی به جای دیگری منتقل شد. تکنولوژی وسعت بیشتری را به خودش می‌گیرد، این وسعت در شرایط دیگری کار را رقم می‌زند.

از یک نشریه و رسانه که دغدغه نظافت دارد چه توقعی دارید؟

بدون شک ایجاد فرهنگ نظافت، مهم‌ترین دغدغه نشریه و رسانه مذکور باید باشد. اصولا بسترسازی فرهنگی برای هر اتفاقی وظیفه رسانه است. شما با فرهنگ‌سازی و ایجاد بستر آن، نیاز جامعه را بیان می‌کنید. من خودم را مثال می‌زنم. به عنوان آدمی که بیست سال است طراحی می‌کنم، کار هوشمندسازی انجام می‌دهم و آن را تدریس می‌کنم، وقتی موضوع نظافت و نظافت صنعتی را در نشریه شما دیدم، به نظرم خیلی جالب آمد. به شخصه به خیلی از مباحث فکر نکرده بودم. این موضوع نشان می‌دهد که من به عنوان آدمی که دست‌اندرکار این سیستم هستم و در این فضا کار می‌کنم، آنقدر دقیق نشده بودم. مطمئن باشید من هم مشتری مجله شما خواهم شد. به دلیل اینکه هم راجع به این مقوله می‌توانم اطلاعاتم را بیشتر کنم و هم می‌توانم آن را به کارفرما منتقل کنم. اگر بتوانید فرهنگ نظافت را ایجاد کنید هم به نفع شما و هم به نفع فضایی است که ذینفعان از آن بهره می‌گیرند. چه یک خانۀ کوچک باشد چه یک مجتمع تجاری بزرگ.

ویکی‌کلین امسال وارد پنجمین سال فعالیت خودش شده است. نظرتان راجع به این نشریه چیست؟

به لحاظ گرافیکی خیلی زیبا بود. آن را دوست داشتم. من در گذشته تجربه کار با شما ]احمد شاهوند[ را داشتم. بحث گرافیکی آن به کنار. توصیه‌ام این است که در فضای ساختمان مشخصا راجع به فرهنگ و بستر و تطبیق فرهنگ نظافت با تکنولوژی روز بیشتر صحبت کنید. بحث هوشمندسازی جایش در مجله خالی است.

کلام آخر

از شما تشکر می‌کنم و ممنون هستم که من را وارد عرصه‌ای کردید که شاید به آن کمتر فکر کرده بودم و دوست دارم از این به بعد راجع به نظافت صنعتی بیشتر فکر کنم. سپاسگزارم که بودید و هستید و به امید خدا مؤثرتر و قوی‌تر و بهتر باشید.

این گفت‌وگو در شماره 40 نشریه ویکی‌کلین و در صفحه 28 تا 31 منتشر شده است. برای مشاهده آنلاین تمامی صفحات این شماره اینجا را کلیک کنید.

لینک کوتاه: https://wikiclean.ir/r8rm