>> مشاهده ویدئوی این گفت و گو در یوتوب

شهرام کمالی که امسال 49ساله می‌شود مهندس عمران، گرایش عمران است. او از خرداد سال 1372 در این صنعت مشغول به کار شد و در نیمه اول راه در پروژه‌های متعدد بلندمرتبه سازی که شاخص‌ترین آن «برج بین‌المللی تهران» است، در بخش اجرایی، سمت رییس کارگاه را عهده‌دار بود. مهندس کمالی در 15 سال اخیر مدیریت پروژه‌های عظیم ساختمانی را بر عهده داشته که مهمترین آن پروژه مجتمع اداری و تجاری «حیات سبز» در منطقه یک تهران است. با او که در حال حاضر مدیر پروژه برج مسکونی 60 واحدی لوکس در منطقه 4 است، در کارگاه ساختمانی‌اش پیرامون اهمیت نظافت در ساخت‌و‌ساز گپ و گفتی داشتیم که با هم می‌خوانیم.

جناب مهنــدس، کمی از مهـم‌تریــن پروژه‌هایتان ‌در امر ساخت‌وساز برایمان بگویید.

تا ابتدای دهه هشتاد بیشتر مسئول اجرا در کارگاه (در سمت رئیس) بودم و این شانس را داشتم که در پروژه‌های بزرگ شهری حضور داشته باشم. پروژه‌هایی مثل برج بین‌المللی تهران که زمانی به عنوان «سقف تهران» و حتی «سقف کشور» از آن نام برده می‌شد. این برج در 54 طبقه یکی از صنعتی‌ترین کارهای ساختمانی کشور و جزو پروژه‌های برتر خاورمیانه به لحاظ تیپ‌سازی، زمان اجرا و دیگر ویژگی‌های یک مجموعه بزرگ بود.

اغلب بزرگان این صنعت چه به لحاظ مشاور و چه به لحاظ پیمانکار در این پروژه حضور داشتند و همچنین بیش از 60 شرکت برتر در این مجموعه فعالیت کردند. این پروژه به لحاظ نیروهای انسانی، استادکارها، مهندسان، مشاوران و حتی برندهایی که امروز در شهر تهران مشغول تولید کارهای خاص هستند، مثل یک دانشگاه بود. حیف که این روند ادامه‌دار نشد. این پروژه اواخر دهه هشتاد به پایان رسید. مجموعه‌ای در مساحتی به وسعت 120 هزار متر و 600 واحد که عملیات آماده‌سازی‌اش، زمان طولانی را به خود اختصاص داد اما به لحاظ نازک‌کاری و رسیدن به مرحله بهره‌برداری در عرض کمتر از 10 ماه این پروژه تکمیل شد. رکوردهایی در ساخت‌وساز برج بین‌المللی تهران ثبت شد که برای من به شخصه تکرارنشدنی است. ما در متوسط برنامه زمان‌بندی، هر سه روز، یک واحد آپارتمان 200 متری را از مرحله سفت‌کاری تحویل می‌دادیم. تصور این سرعت هم در مجموعه مهندسی ما همچنان نشدنی است.

پروژه بزرگ دیگری که به تازگی انجام دادم، پروژه تجاری- اداری «حیات سبز» بود در خیابان نیاوران که خیلی از بزرگواران در آن زحمت کشیدند.

سه سال آخر پروژه «حیات سبز» با پدیده کرونا برخورد کردیم. پروژه طولانی شد اما خدا را شکر در انتهای سال 1399 و ابتدای 1400 جزو پروژه‌هایی بود که در اوج کرونا به بهره‌برداری رسید و اصطلاحا چراغش روشن شد. مجموعه‌ای که حدود 200 واحد تجاری-اداری داشت. من این سعادت را داشتم که در این پروژه به اصطلاح «از خاک تا تحویل» یعنی از تخریب یک عمارت قدیمی، آماده‌سازی، مراحل اخذ جواز، خاک‌برداری تا مرحله بهره‌برداری، یک سال با افتخار و با اعتمادی که کارفرما به من داشت، حضور داشتم. خدا را شکر. در حال حاضر دو سال از پروژه می‌گذرد و هر بار که از کنارش عبور می‌کنم، لذت می‌برم.

کسب و کار شما در دوران کرونا دستخوش چه تغییرات اساسی شد؟

در آن مقطع، کرونا حمله‌ای بود که به تمام صنایع وارد شد و صنعت ساختمان هم قطعا از این آسیب بی‌نصیب نماند. ما در آن دوران توسط فیلترهایی با سه لایه کنترلی، سعی کردیم تا جایی که امکان دارد، افراد بخش کارگری، خدماتی و پیمانکاری از کارگاه خارج نشوند. همه چیز از تغذیه، لوازم ضروری و بهداشتی این افراد توسط تیم تدارکات کارگاه تهیه و تأمین می‌شد.

با اینکه کرونا قطعا تاثیر منفی داشت و ما هم مشکل داشتیم اما به دلیل اینکه مساحت کارگاه زیاد بود، فضای قرنطینه درست کردیم. بهرحال با مدیریت کارفرما و همکاری خریداران و مستاجران واحدها توانستیم از این دوره عبور کنیم.

نظافت در دوران پس از کرونا چقدر در کسب و کار شما پررنگ تر شد؟

کرونا که شروع شد در مقوله نظافت و بخصوص نظافت شخصی و عمومی در مراکز کار، حمل‌ونقل و غیره اثرگذار بود. بخش اعظم تاثیر کرونا همچنان در افراد دیده می‌شود.

من خودم می‌بینم. مقوله نظافت و بهداشت فردی‌ یک کارگر ساده تغییر کرده است. حداقل چیزهایی که ما در گذشته نمی‌دیدیم، امروز شاهدش هستیم. ما حتی در کارگاه‌های ساختمانی مجبور هستیم یک نفر را بگذاریم که فقط به نظافت مجموعه رسیدگی کند. معمولا در مجموعه‌هایی که به بهره‌برداری رسیده، آرامش و تمیزی به وضوح قابل مشاهده ‌است. در مجموعه‌های ساختمانی که مراکز «سخت‌کار» هستند، نظم و انضباط و نظافت، بیشتر اتفاق افتاده است. از اولین روز شروع به فعالیت کارگاه ساختمانی سعی می‌شود که نظم ایجاد شود. من خودم به شخصه معتقدم یکی از ارکان اصلی و اولیه در پروژه‌های ساختمانی، مقوله نظافت و نگهداری است. طبق تجربه شخصی‌ام طی این سال‌ها، به این نتیجه رسیدم که «نظافت»، مجموعه را نگه می‌دارد. یک کارگاه ساختمانی، مجموعه منظمی از بی‌نظمی‌هاست. این بی‌نظمی‌ها را ما باید کنترل کنیم. چون اگر کارگاه از نظم خارج شود، حادثه پیش می‌آید. بنابراین مجموعه همیشه باید منظم، تمیز و مرتب باشد. تخصص ساختمان، سالیان سال است که وجود دارد اما فرهنگ نظافت است که شاید وجود ندارد. مثلا در کارگاه‌های ساختمانی درست مثل موضوع «ایمنی» که خیلی اهمیت دارد، «نظافت» هم باید جدی گرفته شود. کرونا باعث شد تا «نظافت» بیشتر از گذشته در کارگاه ساختمانی اهمیت پیدا کند و جدی گرفته شود. بحث نگهداری نظافت خیلی مهم است که امیدوارم توسط بزرگوارانی چون شما پیگیری شده و رها نشود.

از صفر تا صد یک پروژه ساختمانی قطعا نظافت نقش مهمی دارد. در صنعت ساختمان چقدر به استفاده از دستگاه‌های نظافتی مکانیزه اعتقاد دارید؟

در زمان افتتاح اولیه پروژه «حیات سبز» اولین اقدامی که انجام دادیم، قرارداد حراست پروژه بود. بخش نگهبانی و نگهداری کارگاه. دومین اقدام، نظافت پروژه بود. نظافت بدون ابزار به هیچ‌وجه امکان‌پذیر نیست. ما در این پروژه حدود 30هزار متر پارکینگ داشتیم. در پارکینگ مجموعه تجاری‌های بزرگ، اصلا امکان شست‌وشوی تر وجود ندارد. یعنی این تمیزکاری باید با ماشین‌آلات نظافت خشک صورت گیرد. کارفرماها در برابر گرانی دستگاه‌ها، همیشه مقاومت دارند. اما در نهایت با اصرار نیروهای متخصص نظافت، چند دستگاه خریداری کردیم. اما امروز، می‌دانم در مجموعه «حیات سبز» سه برابر این تعداد در حال حاضر مشغول به کار است.

در مجموعه‌ای که در حال حاضر مشغول کار بر روی آن هستیم، ابتدا کار به اصطلاح به صورت «کثیف» شروع شد. یعنی یک مجموعه‌ای تخریب شد، تجهیز اولیه صورت گرفت، امکان زیست برای کارگرها و کارمندان فراهم و در ادامه ابزارهایی که به صورت همیشگی برای کارمان نیاز بود خریداری شد. مثل ژنراتور برق، جرثقیل‌های کوچک و تاور کرین و … و از یک جایی به بعد به لحاظ فنی و آیین‌نامه‌هایی که وجود دارد، همیشه سطوح و فضای کارگاه باید تمیز باشد. به همین دلیل برای شست‌وشوی میل‌گردها و سطوح و دیوارها و فضای کارگاه یک دستگاه واترجت خریداری شد.

اگر امکان دارد درباره جزئیات پروژه فعلی بیشتر توضیح دهید.

این پروژه، یک مجموعه مسکونی با 70 واحد است که برای احترام به مردم، سعی می‌کنیم ساختمانی درخور ایشان ساخته شود. این مجموعه حدود 20 هزار متر مربع و در کلان متراژ در حال ساخت است و در قسمت مفید آن 10 هزار متر مربع واحد مسکونی داریم. 50درصد این مجموعه مشاعات است. از تفریحی و خدماتی گرفته تا ورزشی. در فضاهای تفکیکی و حتی ترکیبی که حتی سعی کردیم جداسازی هم اتفاق نیفتد، به صورت تخصصی به همه افراد از کودک، جوان، میانسال و حتی مسن نگاه شده است.

با وجود تنوع دستگاه‌های نظافتی، آیا فضایی بوده که احساس کنید تا کنون هیچ دستگاهی برای نظافت آن ساخته نشده است؟

در مقوله ساخت و ساز، اهمیت برخی دستگاه‌ها خیلی نوپا است. به لحاظ گرانی دستگاه‌ها، نظافت مکانیزه در پروژه‌های کوچک کمتر دیده می‌شود. اما برای پروژه‌های بزرگ استفاده از دستگاه‌های نظافتی صنعتی، ضروری است. به طور مثال به شخصه اخیرا قصد داشتم یک دستگاه خریداری کنم، اما تنوع آن تنها در دو مدل بود. شاید این تنوع در قدرت‌ها، سایزها و حرکت‌های مختلف می‌توانست وجود داشته باشد. متاسفانه در برخی دستگاه‌ها ما آن تنوع ظرفیت را نداریم. شرکت‌هایی که لوازم نظافتی ارائه می‌کنند، ساختمان را از قسمت بهره‌برداری به بعد می‌بینند. جایی که ساختمان به پایان رسیده و تحویل بهره‌بردار شده است. در این مرحله به هیچ‌وجه نقصانی ندیدم. اما در مقوله کارگاه ساختمانی، ما خیلی چیزها نیاز داریم که باید در صنعت نظافت به آن نگاه ویژه شود.

معتقدم که «آرایش» و «پیرایش» باید کنار هم باشد. اگر ما کم می‌کنیم، یک جاهایی هم باید بتوانیم اضافه کنیم. بتوانیم از ابزارآلات موجود، استفاده‌های دیگری هم ببریم. مثلا با وجود پوشش‌های مختلف محافظتی مصالح ساختمانی رویه چون چوب، رنگ، شیشه، استیل و …. ابزارهایی که قابلیت و کارایی روی این سطوح و اجرای پوشش‌های مناسب را داشته باشد نیاز داریم که در انتهای هر دوره به جای رنگ و تعویض و تعمیر، صرفا با نظافت از این مهم بهره ببریم.

مثلا در تعریف ما نقاشی یک نوع نظافت است. نگهداری نقاشی خیلی سخت است. به طور مثال، یک نقاش دوست دارد یک ساختمان را هر چند سال یک بار رنگ کند. ولی کسی که بهره‌بردار است، دوست ندارد هر چند سال یک‌بار وسائل خانه‌اش را جابجا کند و خانه‌اش را نظافت کند. شاید نگهداری آن رنگ فارغ از نوع متریالی که در مقوله نظافت تعریف می‌شود، خیلی کمک کند. چون همچنان صنعت نقاشی، یکی از ارزان‌ترین بخش قسمت ساختمان است. البته اخیرا مورد توجه سودجویان نیز قرار گرفته و تحت تأثیر تورم و افزایش شدید قیمت واقع شده است اما اصولا جزء کارهای ارزان و راحت نظافت و نوسازی و بازسازی به حساب می‌آید. یعنی شما با رنگ یک‌روزه، به بهره‌بردار آن فضا آرامش اولیه می‌دهید. حالا این آرامش را باید بتوانید حفظ کنید. چون در صنعت نظافت، آدم کارنابلد هم وجود دارد.

اتفاقا می خواستم همین نکته را بپرسم. در نظافت کارگاه ساختمانی، انتخاب اپراتور آموزش دیده و همینطور انتخاب دستگاه مناسب و کاربردی چقدر اهمیت دارد؟

با شرکت‌هایی که برای نظافت ساختمان قرارداد می‌بستیم، وقتی کارهایشان را می‌دیدم، خیلی به اصطلاح خودمان «این کاره» نبودند. یک سری کارگر ساده که از 20نفرشان، تنها 2 نفر آموزش دیده بودند. بقیه، ابزارشناس نبودند. بنابر این نمی‌توانستند بهره کامل را از ابزار ببرند. یعنی کنار این ابزار یک آموزش قوی و کمی هم شناخت متریال نیاز است.

به طور مثال من به عنوان مدیر پروژه هیچ وقت نباید ماده شوینده را به کارگر نظافت معرفی کنم و توضیح بدهم. متاسفانه استفاده غلط، نتیجه بد می‌دهد. این نتیجه بد برای خانواده نظافت اتفاق می‌افتد و اثرگذاری‌اش قطعا برای شرکت‌های معتبر هم هست.

بنابراین، شناخت، آموزش، معرفی و تبلیغات همیشه بد نیست. شما وقتی قصد دارید برای نظافت منزل خود یک کارگر ساده را استخدام کنید، اولین سوالی که از او می‌پرسید این است که: «چند خانه را تا به حال تمیز کرده‌ای؟» و «سابقه‌ات در امر نظافت چقدر است؟» هیچوقت دستمزدش را نمی‌پرسید. اما متاسفانه امروزه به دلیل مشکلات مالی، مردم گرایش پیدا می‌کنند به سمت دستمزد پایین و انتخاب اشتباه. و چون آموزشی وجود ندارد، متاسفانه خروجی خوبی نخواهد داشت.

برای اینکه صحبتم را جمع‌بندی کنم، تنوع دستگاه در قسمت ساخت ساختمان کم است. به نظرم باید کمی کارشناسی و واشکافی شود. افراد متخصص حضور داشته باشند. نیازهای این بخش بیشتر دیده شود. چون ما عادت کردیم در زمینه ساختمان که جزو کارهای سخت است واقعا، در زمانی که به چیزی برخورد می‌کنیم تازه نیازهای‌مان شناسایی می‌شوند. ولی کارشناسی که در تمام مقاطع ساختمان حضور دارد، می‌تواند نیازها را تشخیص بدهد و من که به آن مرحله می‌رسم، دستگاه مورد نیاز در کارگاه وجود دارد.

بهرحال من بعد از اتمام کار ساخت‌وساز، ایرادی به تنوع دستگاه‌های نظافتی نمی‌بینم اما به آموزش و نحوه کار با آن انتقاد دارم. شما وقتی وارد لابی یک ساختمان می‌شوید، متریال‌های مختلف از استیل و سنگ تا چوب و شیشه را در کنار هم می‌بینید. نظافت همه این متریال‌ها با هم فرق می‌کند. امیدوارم دستگاهی وجود داشته باشد که با تعویض قطعاتی بتوان تمامی این متریال‌ها را با آن نظافت کرد.

مقوله نظافت آیا در طراحی یک ساختمان هم می‌تواند وارد شود؟

سوال بسیار خوبی است. به نظرم یکی از موضوعاتی که طراحان یک ساختمان امروزه باید به آن توجه ویژه‌تر داشته باشند، بحث نظافت آن است.

وقتی یک پروژه ساختمانی کلید می‌خورد، افرادی که کنار پروژه هستند، قطعا صلاحیت و تخصص این کار را دارند. روی صحبتم با کسانی است که به این بازار ورود کرده‌اند و امروز به تنوع کار فکر می‌کنند. اگر یک مرکز تجاری، 50 مغازه داشته باشد، 50 طراح جوان در آن مشغول به کار هستند و اصولا به ساختار شکلی، رنگ و تنوع متریال آن فکر می‌کنند. اما در انتها هیچوقت به مقوله بهره‌برداری درست، نگهداری و نظافت آن فکر نمی‌کنند. مثلا یک شیشه را در ارتفاعی کار می‌کنند که دسترسی به آن اصلا آسان نیست. حتی ابزارش هم وجود ندارد. یا مثلا در یک فضای 12 متری شش نوع مصالح متفاوت کار شده است. استیل ساده، استیل خش‌دار، شیشه، آینه، ورق آلومینیوم، چوب، سرامیک و …

ولی ما طراحان ارزنده‌ای داریم که کارفرما بر اساس سبک و سلیقه خود، آن‌ها را انتخاب می‌کند. حتی وقتی در مرحله خاک‌برداری هستیم و طرح نمای پروژه آماده می‌شود، به نظافت نما هم فکر می‌کنیم. رهایش نمی‌کنیم. اینکه ما با چه امکاناتی باید نما را نظافت کنیم و چه دستگاه‌هایی باید خریداری یا اجاره شود.

در کشورهای پیشرفته، مقوله ایمنی ضریب بالایی در طراحی دارد. بعد از آن، مقوله بهره‌برداری است که شایان توجه است و ضریب بالایی دارد. چند جلد کتاب مربوط به طراحی، ساخت و بهره‌برداری یک سری مجموعه‌های ساختمانی در کالیفرنیا مطالعه کردم. در بخش بهره‌برداری، یک درجه‌بندی وجود داشت و کنار آن مقوله نگهداری و نظافت مطرح شده بود.

یعنی شما وقتی یک ابزار شخصی داری که بابت آن هزینه کرده‌ای، به آن ابزار رسیدگی می‌کنید. این اتفاق به تدریج دارد گسترش پیدا می‌کند. پیرامون صحبتی که قبلا داشتیم راجع به کرونا، کووید-19 یک شوک بزرگی بود که به همه وارد شد. یعنی مقوله نظافت و نگهداری از فضای شخصی به محیط کار و محیط رفت و آمد هم وارد شد و این رعایت مستلزم شناخت بیشتر است.

از نشریه‌ای که دغدغه نظافت صنعتی دارد چه توقعی دارید؟

من مجله «ویکی کلین» را مطالعه می‌کنم. بزرگوارانی که گرداننده مجله هستند، برای من محترم هستند. توقع من واقعا معرفی و پیگیری روزانه اتفاقات جهانی است. ما از بعضی چیزها اگر فاصله بگیریم، کمرنگ می‌شویم. چون آنقدر درگیر دغدغه‌های زندگی شخصی‌ هستیم، اگر مجله روی میزمان نباشد، مطالعه نکنیم و نبینیم، کم‌کم یادمان می‌رود. نگرانی‌های من همین است. و فکر می‌کنم این مجله‌ها و نشریه‌ها یا حتی نشریات غیرتخصصی باید مقوله «نظافت» به عنوان یک سرفصل در آن‌ها حتما دیده شود.

این معرفی به لحاظ دستگاه‌ها خیلی ارزنده است. دنیا از مشکلی که به واسطه کرونا پیش آمد، دارد بهره خوبش را می‌برد. من همیشه می‌گویم، نگهداری در کلان، هزینه را پایین می‌آورد. وقتی شما بهداشت و نظافت را رعایت کنید، طبیعتا میزان آسیب‌ها کمتر بوده و رجوع شما به مراکز بهداشتی کاهش می‌یابد.

مقوله آموزش خیلی مهم است. حتما آن را جدی بگیرید. کاش از مجله نظافتی، ده مدل مختلف وجود داشت. هیچ چیزی شخصی نیست. برای همه است و این بازار برای همه باز است. چه به لحاظ کار قشنگ فرهنگی و چه به لحاظ عملیاتی و فروش و آموزش دستگاه‌ها همه چیز باید پررنگ‌تر باشد.

و حرف آخر …
خیلی خوشحالم از آشنایی با شما و مجله خیلی خوب‌تان. فکر می‌کردم موضوعیت کار ما نتواند به شما کمکی کند. چون همانطور که در صحبت‌هایم هم گفتم، نظافت برای مردم در بخش ساختمان از قسمت «تمام شده» شروع می‌شود. واقعا اکثر آدم‌ها فکر نمی‌کنند که از قبل باید به نظافت پرداخته شود. امیدوارم از این به بعد موضوع «نظافت» در یک پروژه ساختمانی از ابتدای ساخت اهمیت پیدا کند. افتخار دادید که در خدمت شما بودم.