دکتر مهدی محمدی فارغ‌التحصیل کارشناسی عمران، دارای مدرک کارشناسی ارشد MBA مارکتینگ و DBA استراتژی است. با او که در حال حاضر به عنوان مشاور برندینگ، بازاریابی و فروش در حوزه ساختمان فعالیت می‌کند، گپ و گفت مفصلی داشتیم که در ادامه می خوانید.

احمد شاهوند

***

برای مشاهده ویدئوی گفت‌وگو اینجا را کلیک کنید

چرا رشته عمران؟

چون دوست داشتم فضاهای جدید را تجربه کنم و یکی از صنایعی که اجازه می‌داد فضاهای جدید و تجربیات مختلفی داشته باشم، صنعت ساختمان بود. رشته مهندسی عمران را با علاقه فراوان انتخاب کردم و در حال حاضر بعد از 25 سال می‌توانم بگویم که برای من انتخاب درستی بود.

خیلی کوتاه از اهمیت برندسازی در صنعت ساختمان بگویید.

ما در مقدمه بحث برندسازی در صنعت ساختمان به این موضوع اشاره می‌کنیم که اعصار و دوره‌های بازاریابی به جایی رسیده که امروزه مردم «محصول» نمی‌خرند، بلکه «برند» می‌خرند و احساس ناشی از خرید آن برند را از محصولات طلب می‌کنند. به همین واسطه صنعت ساختمان هم با وجود اینکه دیرتر از سایر صنایع، برندسازی را آغاز کرده اما در آن این نیاز احساس شده است. وقتی رقابت بیشتر می‌شود و تقاضا کمتر، طبیعتاً اهمیت موضوع برندسازی بیشتر به چشم می‌آید.

در فرایند برندسازی در صنعت ساختمان چه موضوعاتی باید مورد توجه قرار بگیرد؟

یکی از مهم‌ترین نکاتی که در برندسازی یک فضا یا محصول باید مورد توجه قرار گیرد این است که «بازار آن کجاست؟» یا «مشتریان بالقوه آن محصول یا آن ساختمان چه کسانی هستند؟» تا بر اساس شناخت درست از بازار، محصول را برندسازی کنیم. این محصول می‌تواند یک مجتمع مسکونی، یک مجتمع تجاری و یا یک فضای اداری باشد. اگر مخاطب آن را به درستی شناسایی نکنیم، در فرایند برندسازی به مشکل برمی‌خوریم.

در معماری آیا موضوع نظافت می‌تواند دیده شود؟

قطعا. به‌خصوص وقتی فضاها عمومی می‌شوند خیلی مهم است که ما همه چیز را در مراحل طراحی ببینیم. به دلیل اینکه موضوع تعمیر و نگهداری به وجود می‌آید، مهم است که فضاها را از قبل دیده باشیم، پیش‌بینی کرده باشیم و نخواهیم وصله‌هایی را به حوزه بهره‌برداری بچسبانیم. به‌خصوص در فضاهای تجاری و اداری خیلی مهم است که ما از روز نخست، موضوع نظافت را در حوزه بهره‌برداری ببینیم و برایش طراحی کنیم.

آیا نظافت یک کارگاه ساختمانی در چگونگی ساخت مجموعه تأثیرگذار خواهد بود؟

در حال حاضر که صنعت ساختمان در حال توسعه و رشد است، مسائل کمی صنعتی‌تر می‌شوند. موضوع نظافت، نکته خیلی مهمی است و به نظرم باید زیرشاخه HSE قرار گیرد. به دلیل اینکه بخشی از اهمیت تأمین امنیت کارکنان از نظافت نشأت می‌گیرد. وقتی کف و سقف فضاهای کارگاهی نظافت نشده باشد، ممکن است حوادثی برای عوامل اجرایی در فضاهای کارگاهی به وجود بیاید.

در گذشته، نظافت یک کارگاه ساختمانی، به صورت سنتی انجام می‌شد. به طور مثال یکی از کارگرها چند روز یکبار مسئول جمع‌آوری نخاله‌های ساختمانی با یک جاروی سنتی بود. نخاله‌ها داخل یک گونی قرار می‌گرفت و از طبقات بالایی به محوطه ساختمان پرتاب می‌شد.

اما امروزه برای به رخ کشیدن تمیزی فضاهای کارگاهی در مراحل ساخت، پیش‌فروش و بهره‌برداری موضوع نظافت یکی از نکات بسیار مهم است.

برای نظافت کارگاه‌های ساختمانی از دستگاه‌های نظافتی استفاده می‌شود یا همچنان نظافت به شکل سنتی در حال انجام است؟

اگر بخواهم بدون تعارف صحبت کنم، عمدتاً روش‌ها هنوز سنتی است. حالا از آن مدل پرتاب گونی به شوتینگ نخاله بخصوص در ساختمان‌های بلندمرتبه رسیده‌ایم. اما در پروسه شوتینگ، به قسمت فرود نخاله هم فکر درستی نشده است. این نخاله وقتی شوت می‌شود، در هنگام فرود، گرد و خاک عجیب و غریبی ایجاد می‌کند. با توسعه دستگاه‌های نظافتی برای تمیز کردن فضاهای کارگاهی هم به جهت سلامت و بهداشت و هم به جهت برندسازی می‌شود به طور مثال از جاروبرقی‌ها، اسکرابرها و واترجت‌های صنعتی استفاده کرد.

آیا امروزه شوتینگ زباله در مرحله بهره‌برداری یک مجتمع مسکونی را پیشنهاد می‌کنید؟

نه. من اصلا توصیه‌اش نمی‌کنم. به دلیل اینکه هنوز فرهنگ استفاده از آن در جامعه ما جا نیفتاده است. چون شنیده‌ام که در مناطق بالای شهر تهران، یکی از ساکنان، کارتن یخچال سایدبایدساید را فرستاده است در شوتینگ! تا جایی که دستش رسیده، آن را هُل داده و از جایی که دستش نرسیده، توکل کرده به جاذبه زمین!

موضوعات نظافتی در شوتینگ خیلی اهمیت دارد. ما در ساختمان‌هایی که شوتینگ دارند، تجربه حشرات موذی و جوندگانی مثل موش، سوسک و … را داشتیم. به خاطر اینکه چه در لوله‌ها و چه در مخزن، نظافت درست رعایت نمی‌شود.

به نظر من مؤلفه فرهنگ‌سازی شوتینگ خیلی جدی است. متاسفانه در کشورمان بارها دیده شده که محصولات جدید وارد می‌شود در حالی که فرهنگ استفاده از آن هنوز وارد نشده است! این موضوع به آموزش‌ نیاز دارد. کما اینکه اگر دقت کنید موضوع بیرون گذاشته زباله رأس ساعت 9 شب سال‌ها با مدل‌های مختلف آموزش داده شد تا سرانجام مردم به این ساعت عادت کردند و آن را به عنوان یک رفتار بدیهی پذیرفتند. اما می‌توانید به من بگویید اولین و آخرین آموزشی که در حوزه شوتینگ زباله ارائه شده، کِی و کجا بوده است؟ هیچ وقت. من به عنوان یک فعال صنعت ساختمان، جاربروقی مرکزی را به جای شوتینگ پیشنهاد می‌کنم. جاروبرقی ابزاری است که مردم یک مفهوم را از آن درک می‌کنند. یک جاروبرقی بوده که مدل استفاده‌اش تغییر کرده است. به دلیل عدم فرهنگ‌سازی در رابطه با شوتینگ که عیب بزرگ و جدی است باید آموزش‌های لازم در رابطه با چگونگی استفاده از آن ارائه شود.

این فرهنگ‌سازی وظیفه چه کسانی است؟

طبیعتا وقتی من به عنوان سازنده قصد دارم از یک محصول جدید در ساختمان استفاده کنم، باید فرهنگ استفاده از آن را هم برای ساکنان ایجاد کنم. وقتی وارد یک فضای تجاری اداری می‌شویم فرهنگ بهره‌برداری تا حدود زیادی رشد کرده و امروز همه متوجه اهمیت بحث آن در این مجموعه‌ها هستند اما هنوز این درجه اهمیت برای ساختمان‌های مسکونی حتی برای سازندگانش به طور کامل روشن نشده است و طبیعتا این ایراد به استفاده کنندگان برنمی‌گردد. به نظر من در درجه اول توسعه‌دهنده‌ها باید بدانند اگر چیزی را وارد می‌کنند باید فرهنگ استفاده از آن را هم ارائه دهند. من به عنوان کسی که امروز در حوزه برندسازی، فروش و مارکتینگ صنعت ساختمان مشغول فعالیت هستم، هرجا که مشاور یک توسعه‌دهنده بودم سعی کردم یادآوری کنم که نکته مهم، فرهنگ‌سازی استفاده از محصولات و خدمات جدید برای مشتریان است. امروز در کشور ما حجم تجربیات منفی و تهدیدهای موضوع شوتینگ بیشتر از فرصت‌ها و تجربیات مثبت آن است. هرچه در زمان جلوتر می‌رویم، سازنده‌ها کمتر به شوتینگ در پروژه فکر می‌کنند. سازنده‌ای که ده سال پیش در پروژه‌ خود، شوتینگ کار کرده در حال حاضر دیگر از آن استفاده نمی‌کند چون تجربیات منفی آن، به برند آسیب زده است.

با توجه به پیشرفت عجیب و غریب تکنولوژی، آینده صنعت نظافت را چگونه می‌بینید؟

نظافت، همین الان هم به نظر من تکنولوژیک است. ما چند وقت پیش مطالعه‌ای را در مورد اینکه چه مشاغلی به واسطه هوش مصنوعی حذف می‌شوند، انجام دادیم و به این نتیجه رسیدیم که مشاغل عملیاتی را تا حدودی تحت تأثیر قرار می‌دهد. یک دستگاه نظافت صنعتی قطعاً اپراتوری دارد که دستگاه را هدایت می‌کند. شاید هوش مصنوعی خیلی راحت‌تر از یک اپراتور این دستگاه را هدایت کند. امروز در خانه‌ها ما به تدریج جاروبرقی‌های رباتیکی را می‌بینیم که مسیرها را پیدا می‌کند و جارو می‌زند. من اگر بتوانم با این جارو در قالب یک مدل هوش مصنوعی ارتباط برقرار کنم و از آن بخواهم که در یک بازه زمانی مشخص و یا در فضاهای مشخص کارش را انجام دهد و … اتفاقی که می‌افتد این است که فقط اپراتورها ممکن است حذف شوند و این در مورد تمامی مشاغل حاکم است. به نظرم در مورد دستگاه‌ها خیلی تفاوت جدی نخواهیم داشت. فقط اپراتورها هستند که احتمالا تغییر می‌کنند و رشد و پیشرفت خواهند داشت.

تکنولوژی در صنعت نظافت، تهدید است یا فرصت؟

فرض کنید اگر به مسائل تکنولوژیک و اپلیکیشن‌هایی که امروزه در گوشی موبایل‌هایمان است نگاه کنیم می‌بینیم که یک سری شغل‌ها حذف ‌و یک سری شغل‌ها جایگزین شده‌اند. مثلا مسئول پیشتیبانی یک تاکسی سرویس، امروز ممکن است در یک اپلیکیشن، اپراتور پشتیبانی باشد. البته به یک شرط. اینکه ما بتوانیم مهارت‌هایمان را توسعه و ارتقا دهیم. در تمامی مشاغل و صنایع این اتفاق می‌افتد.

اگر ما بخواهیم در حیطه امن خودمان باقی بمانیم با ظهور تکنولوژی دچار یک سری تهدیدها خواهیم شد. اما اگر با حضورمان مسئله‌ای را حل می‌کنیم، مزیت رقابتی داریم و موضوعی داریم که غیرقابل جایگزینی است، نباید نگران از دست دادن جایگاه و شغلمان باشیم. البته طبیعتاً یک سری مشاغل اجرایی و عملیاتی ممکن است آسیب ببینند، اما اگر آن نیروها ‌بتوانند به سرعت خودشان را ارتقاء و توسعه بدهند و مهارت کسب کنند، می‌توانند در جای دیگری که برای تکنولوژی نیاز به نظارت و پشتیبانی دارد، جایگزین شوند.

از یک رسانه که دغدغه نظافت دارد چه توقعی دارید؟

جای خالی فرهنگ‌سازی در مورد تکنولوژی و مؤلفه‌های جدید به شدت حس می شود. به نظرم رسانه‌ای که کار نظافتی می‌کند، علاوه بر معرفی تکنولوژی‌های جدید، باید در حوزه فرهنگ‌سازی پرچمدار باشد. در مورد موضوعاتی که امروز مردم درباره آن تخصصی ندارند و نحوه استفاده از آن را نمی‌دانند، به نظرم موضوع فرهنگ‌سازی می‌تواند کمک کند مخاطب نحوه استفاده و کارکرد آن محصول را یاد بگیرد و طبیعتا این موضوع کمک می‌کند که در حوزه نظافت، ما سریع‌تر به هدف اصلی برسیم.

ویکی‌کلین را طی پنج سال انتشار چطور دیدید؟

به نظرم رشد کرده و به بلوغ لازم رسیده است. طبیعتا باید از این بلوغ مراقبت کنید که بتواند ادامه‌دار باشد. اما وقتی روزهای اول ویکی‌کلین را با امروز و اقبال فعالان صنعت در حوزه‌های مختلف به آن را نسبت به قبل مقایسه می‌کنم، می‌بینم که حداقل نزد فعالان صنعت جایگاه خودش را پیدا کرده است. امروز لازم است که نفوذ بیشتری داشته باشد و به دست مخاطب عام هم برسد. حالا ممکن است نسخه پی دی اف باشد. به هر شکلی که مردم بیشتر دوست دارند و از آن استقبال می‌کنند. به نظرم باید یک لایه جلوتر برود تا بتواند فرهنگ‌سازی مورد نظر را انجام بدهد.

جای چه بخش‌هایی در نشریه خالی است؟

ویکی‌کلین در حال حاضر از اهمیت نظافت در فضاهای مختلف حرف می‌زند. پیشنهاد می‌کنم این اهمیت را از زوایای مختلف بررسی کند. همه اینها مسائلی است که می‌تواند به صورت جدی و به صورت علمی مورد توجه و موشکافی قرار گرفته و نقاط قوت و ضعفش با حضور فعالان آن حوزه مورد بررسی قرار گیرد. ممکن است یک مدیر پروژه بگوید: «اگر یک دستگاه نظافتی در این مراحل وارد پروژه شود، من با این چالش‌ها مواجه خواهم شد». ویکی‌کلین باید بتواند برای حل مسائل راه‌حل ارائه کند تا آن مدیر پروژه هم دغدغه استفاده از دستگاه نظافتی و به صورت کلی دغدغه نظافت کارگاهش را نداشته باشد. ممکن است مهندس یا سرمایه‌گذار پروژه، مسائل و مشکلاتی داشته باشند که نیاز باشد بنشینیم دور یک میز و با همدیگر این مسائل و چالش‌ها را بررسی کنیم. چه بهتر از جایی همچون نشریه که بتواند به تمام این مسائل با تمرکز بر جزئیات بپردازد.

کلام آخر

یک نکته را باید بپذیریم. اینکه ما مدام بگوییم دولت حمایت نمی‌کند، مشکلی حل نمی‌شود. ما می‌دانیم که دولت حمایت نمی‌کند. هر جایی که حمایتی از طرف دولت نبود و خودمان دست روی زانوهای خودمان گذاشتیم، بهتر عمل کردیم. به نظر مهم‌تر از عدم حمایت دولت این است که خودمان حمایت نمی‌کنیم. به نظرم ما دنبال بهانه می‌گردیم. پیشنهاد می‌کنم کارهایی را که خودمان می‌توانستیم برای صنعتمان، دوستمان، همسایه‌مان، شریک‌مان، هم‌صنفمان و … انجام بدهیم را لیست کنیم و بهانه نیاوریم که چرا دولت این کار را انجام نداده است!

به عنوان کسی که تقریبا از همان روزهای اول مسیر، رشد شما را دیده، خیلی خوشحالم که در خدمت شما بودم. شاید ما نباشیم اما امیدوارم سال پنجاهم انتشار نشریه را هم ببینیم.

این مطلب در شماره 40 نشریه ویکی‌کلین و در صفحات 32 تا 35، منتشر شده است. برای مشاهده آنلاین تمامی صفحات این شماره اینجا را کلیک کنید.

لینک کوتاه: https://wikiclean.ir/vrc3