آرزوی داشتن یک زندگی سبز و یا به عبارت دیگر زندگی منطبق با معیارهای زیست محیطی، مسئله‌ای است که در طول سال‌های اخیر درباره آن بسیار شنیده‌ایم. مدیریت پسماندها و زباله‌ها یکی از اصولی است که در راستای رسیدن به این هدف باید درنظر گرفته شود.

بدیهی است که ما قادر نیستیم تولید زباله‌ها را به طول کامل متوقف کنیم اما همه افراد می‌توانند با آموزش‌های فردی، آگاهی بیشتری در این زمینه کسب کرده و تاثیر هرچند اندک داشته باشند. هرچیزی که انسان‌ها تولید می‌کنند ازغذا، شیشه، پلاستیک و… همگی در یک چرخه قرار می‌گیرند. با اعمال یک فرایند سه مرحله‌ای از مرحله خرید تا بازیافت می‌توان اوضاع را کمی سامان داد. فرایندی تحت عنوان آر سه گانه (3 R’s)، عبارت است از: کاهش مصرف (Reduce)، بازگشت مجدد مواد به چرخه تولید (Reuse)، بازیافت (Reuse) که در حوزه مدیریت پسماندها به آن پرداخته می‌‌شود.

گام نخست. کاهش مصرف

در نگاه اول شاید با خود فکر کنید چگونه می‌توان زباله کمتری تولید کرد؟ حتی ممکن است حجم زباله تولید شده توسط هر فرد در طول روز برای شما امری غیرقابل کنترل به نظر برسد ولی در نظر داشته باشید که این موضوع آنقدرها هم پیچیده نیست. فقط کافی است پیش از رفتن به سوپرمارکت لیستی از محصولات و اقلامی را که واقعا به خرید آن‌ها نیاز دارید تهیه کنید. بسیاری از زباله‌های تولید شده نتیجه خرید و مصرف حجم بالایی از محصولاتی است که در همان مرحله اول اصلا نیازی به خرید آن‌ها نبوده است. بیایید برای درک عمق این فاجعه نگاهی به آمار بیندازیم:

در ایران سالانه معادل غذای 18 میلیون نفر دور ریز غذا اتفاق می‌افتد. ضایعات غذایی خانگی یکی از نمونه هایی است که عامل آن خرید بیش از حد محصولات و عدم مدیریت در مصرف مناسب است که منجر به دور ریختن مقدار زیادی غذا می‌شود. اما این تمام ماجرا نیست، شاید به هنگام خرید برخی محصولات متوجه بسته بندی‌های غیر اصولی آن‌ها شده باشید. بسته بندی‌های بزرگی که متناسب با ابعاد محصول نیست و حجم زیادی مواد اولیه در آن به کار رفته است. همان موادی که در نهایت قرار است دور انداخته شوند.

گام دوم. استفاده مجدد

بدون شک کاهش مصرف به تنهایی نمی‌تواند مشکل زباله‌ها را حل کند. پس نیاز است در این مسیر گامی دیگری برداشته شود. پیش از دور انداختن یک محصول استفاده شده به این فکر کنید که آیا می‌توانم دوباره از آن استفاده کنم؟ آیا این محصول امکان استفاده مجدد دارد یا نه سوال بسیار مهمی است. بسیاری از اقلام، حتی آن‌هایی که برچسب « یکبار مصرف» را دارند، درواقع بیش از یکبار قابلیت استفاده دارند. برای مثال شیشه‌های مربا و بسیاری از کنسروها می‌توانند برای ذخیره کردن محصولات، مورد استفاده قرار گیرند، کیسه‌های پلاستیکی، روزنامه و مجله، ملافه‌ها، حوله‌ها، لباس‌های قدیمی، گلدان‌های قدیمی و…از نمونه‌های مناسب برای بهره‌گیری دوباره هستند.

گام سوم. بازیافت

در نهایت باید بپذیریم که محصولات حتی پس از اینکه بارها مورد استفاده قرار گرفتند دور انداخته می‌شوند. اما خبر خوشحال کننده این که تنها تعداد کمی از اقلام قابل بازیافت نیستند و به محل زباله‌های عمومی و سپس به مکان دفن زباله می‌روند. اما بیشتر اقلام به وسیله مجموعه‌های خانگی، بانک‌های بازیافت یا روش‌های خاص قابل بازیافت هستند.

• بطری‌های آب معدنی، بطری‌های آب میوه، ظروف بسته بندی غذا، پس از بازیافت، قابلیت استفاده مجدد در محصولات جدید PET را دارند.
• بطری‌های شیر، محصولات بهداشتی (نظیر بطری شامپو و…)، پس از بازیافت در شیرآلات، نیمکت‌های پلاستیکی پارک‌ها و یا بسته بندی‌های شیر قابل استفاده هستند.
• لوله‌ها، اتصالات پنجره، عایق حرارتی، قطعات خودرو و وسایلی از این قبیل، این محصولات به سادگی قابل بازیافت نیستند اما می‌توانند مورد استفاده مجدد قرار گیرند.
• ظروف مناسب مصرف در مایکروفر، قطعات خودرو، از موادی تشکیل شده‌اند که قابل تبدیل به فیبر الیاف و مواد پلاستیکی هستند.
• ظروف آماده غذا و یا فنجان قهوه در صورتی که بتوان آن‌ها را بازیافت کرد دوباره قابل استفاده در بخش بسته بندی می‌باشند.
• بسته بندی چیپس و پفک و سالاد، کامپوزیت، اکریلیک/ نایلون، به هیچ عنوان قابل بازیافت نیستند و عموما به صورت مستقیم راهی محل‌های دفن زباله می‌شوند.