در دل یکی از شلوغترین محلههای مهرشهر کرج، کارواشی قرار دارد که نه فقط محل شستوشوی خودروها، بلکه میدان تجربه و آزمون برای مدیری جوان است. کیانوش محمدی، متولد ۱۳۷۴، بعد از گذر از چند حرفه گوناگون، بیش از یک سال است که مدیریت این کارواش بزرگ را برعهده دارد. محمدی در گفتوگو با «ویکیکلین» از پشت صحنه کارواشها، چالشهای آلودگی محیطی و دغدغههای ناپیدای این شغل پررفتوآمد میگوید. جایی که آب، کف و آلودگی، روایت متفاوتی از نظافت میسازند.
احمد شاهوند
در محیط کارواش با چه چالشهایی از نظر آلودگی روبهرو هستید؟
وقتی خودرویی از سفر برمیگردد و آغشته به گلولای، برف یا باران است، تمام این آلودگیها هنگام شستوشو به کف زمین منتقل میشود. این گلولای از طریق آبراهی که از ابتدا تا انتهای مجموعه امتداد دارد، به سمت خروجی هدایت میشود. در انتهای مسیر، سه فیلتر تعبیه شده است: فیلتر اول فلزی است و زبالههای درشت مثل برگ درخت، فیلتر سیگار و لیوان کاغذی را جدا میکند. فیلتر دوم، تودههای سنگین و درشت گِل را میگیرد و فیلتر سوم فقط اجازه عبور آب آلوده را میدهد که وارد فاضلاب شهری میشود.
گودالی که در انتهای این آبراه وجود دارد، شبیه چال تعویض روغن است اما وسیعتر و عمیقتر و سالی یکبار لایروبی میشود. البته بسیاری از کارواشها چنین سیستمی ندارند و زبالهها مستقیماً وارد فاضلاب شهری میشود. در کارواشهای جدیدتر اما، آب آلوده تصفیه و دوباره استفاده میشود.
محوطه کارواش را چگونه تمیز میکنید؟
ما هفت جایگاه و هفت شیلنگ بزرگ داریم. برای شستوشوی هر خودرو حدود ده متر شیلنگ نیاز است، اما ما شیلنگها را بلندتر گرفتهایم تا بتوانیم محوطه را هم با آنها بشوییم. هر جایگاه پمپِ سیلندری مستقل خود را دارد و بهصورت مجزا لولهکشی شده است. هر پمپ ما هفتونیم اسب بخار قدرت دارد و از سنگینترین پمپهای موجود در بازار استفاده میکنیم.
نظر شما درباره کارواش اتوماتیک چیست؟
کارواش اتوماتیک، روشی شکستخورده است. هنوز نیروی کار آنقدر گران نشده که استفاده از کارواش اتوماتیک توجیه اقتصادی داشته باشد. از طرفی، خرابی و آسیب زیادی دارد؛ آینهها میشکند، چارچوب درها تمیز نمیشود، زیر خودرو و رکابهای برقی خوب شسته نمیشود و خطوخش روی بدنه میافتد. این روش سالهاست منسوخ شده و کمتر کسی سراغش میرود.
برای شستوشوی هر خودرو بهطور میانگین چه مقدار آب مصرف میشود؟
ما یک تانکر آب دههزار لیتری داریم که تقریباً در طول روز مصرف میشود. با احتساب هزار لیتر هدررفت آب و دو هزار لیتر برای شستوشوی محوطه و سرویسها، اگر روزانه 50 خودرو شسته شود، مصرف هر خودرو حدود 100 تا 200 لیتر است.
چه ماده شویندهای استفاده میکنید؟
از شامپوهای صنعتیِ مخصوص بدنه استفاده میکنیم؛ شبیه شویندههای لباس است ولی مخصوص خودرو. هر لیتر از این ماده با ۱۹۹ لیتر آب ترکیب میشود و در مجموع ۲۰۰ لیتر مایع کف بهدست میآید که برای هر ماشین حدود 5 لیتر از این مایع استفاده میشود.
مواد نانو چطور؟
مواد نانو که چند سالی است وارد بازار شده، با دستگاه محلولپاش روی بدنه پاشیده میشود و بسته به نوع رنگ و میزان کثیفی خودرو مدتی روی سطح میماند، بعد با فشار آب شسته میشود.
برای خشککردن و نظافت از چه نوع دستمالی استفاده میکنید؟
سه نوع دستمال داریم: برای شیشه از دستمال جادویی، برای داشبورد و داخل ماشین و چارچوب درها از دستمال مایکروفایبر و برای بدنه از دستمال مخصوصی که خطوخش نمیاندازد و قدرت جذب آب بالایی دارد، استفاده میکنیم. برای شستوشوی بدنه هم از خز استفاده میکنیم که بعد از هر بار شستوشو تمیز میشود.
تا حالا پیش آمده یک خودرو را بیش از یکبار بشویید؟
بله، حتی شش بار هم پیش آمده! مثلاً خودرویی داشتیم که مدتها زیر مهپاشِ باغ و در معرض آفتاب پارک شده بود و بدنهاش کاملاً لک افتاده بود. دو بار مواد زدیم، چهار بار هم شامپو، اما کامل تمیز نشد تا اینکه جرمگیر استفاده کردیم. وقتی آلودگی با آفتاب ترکیب شود، بهسختی از بین میرود.
برای از بین بردن فضلۀ پرندگان از روی بدنه چه توصیهای دارید؟
باید فوراً با آب شسته شود. اگر فضله حتی یک روز روی بدنه بماند و زیر آفتاب خشک شود، تبدیل به فضله سوخته میشود و فقط با پولیش از بین میرود. اما اگر بدنه سرامیکی یا پوشش PPF داشته باشد، هیچ اثری باقی نمیگذارد.
دربارۀ سرامیکی شدن بدنه خودرو توضیح میدهید؟
سرامیک، مادهای چربمانند است که بعد از پولیش کامل خودرو، با ابر مخصوص روی بدنه کشیده میشود. این لایه، سطح خودرو را براق، آبگریز و مقاوم در برابر خطوخش سطحی میکند. در نتیجه خودرو راحتتر شسته و خشک میشود و فضله پرنده یا لکۀ آفتاب روی آن باقی نمیماند.
میانگین بازۀ زمانی که یک ماشین باید شسته شود چقدر است؟
به نظرم هفتهای یکبار برای تمیز ماندن ماشین، ایدهآل است.
فشاری که از لنس خارج میشود، روی بدنۀ ماشین تأثیر مخرب ندارد؟
نه اصلاً. هر کاری اگر بهصورت استاندارد و اصولی انجام شود، هیچ ضرری ندارد. مثلاً میگویند موتورشویی برای ماشین ضرر دارد، اما ما روزانه چندین خودرو را موتورشویی میکنیم و بدون ایراد تحویل مشتری میدهیم.
در موتورشویی چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
ماشینهای روز معمولاً دو تا کامپیوتر (ECU) دارند؛ یکی برای موتور و یکی برای گیربکس. یک قسمت هم مربوط به فیوزهاست. ما این سه بخش را با نایلون میپوشانیم تا آب به آنها نخورد. بقیۀ قسمتهای موتور را به مواد نانوی موتورشور آغشته میکنیم، سپس با لنس میشوییم و بعد خشک میکنیم.
برای موتورشویی از مواد شویندۀ برند ترکیهای «یاتاش» استفاده میکنیم که هم غلظت خیلی خوبی دارد و هم خورندگی ایجاد نمیکند؛ حتی اگر ماهی ده بار ماشین شسته شود.
ویژگیهای یک کارواش خوب و جذاب چیست؛ چه چیزی باعث میشود مشتری جذب شود؟
کارواش، شغل پرحاشیهای است. هرچقدر خدمات کارواش، لاکچری و درجهیک باشد، برخورد کارگر با مشتری مهمترین عامل است. ممکن است کارگر بوی عرق بدهد یا لباسش کثیف باشد و مشتری نخواهد او داخل ماشین بنشیند و نظافت را انجام دهد. ما از همان مرحلۀ خوشامدگویی تا بدرقه، چگونگی رفتار درست را به کارگرها آموزش میدهیم. کارگر یک ماه بدون حقوق در مجموعۀ ما آموزش میبیند و حداقل مدت قراردادش هم شش ماه است.
برخلاف تصور عموم، شستن ماشین کار سادهای نیست. حتی گرمای هوا هم در کار ما تأثیر دارد. باید بدانی در چه ساعتی از روز، چقدر مواد شوینده روی ماشین بماند، از کدام قسمت شروع کنی و کجا تمام. مثلاً وقتی ماشین با موتور گرم وارد کارواش میشود، کاپوت، گرمترین قسمت ماشین است. پس باید آخرین جایی باشد که مواد شوینده زده میشود و اولین جایی باشد که شسته میشود. چون گرما باعث میشود مواد سریعتر واکنش دهند و اگر دیر شسته شوند، ممکن است کیلر بدنه از بین برود.
همهچیز باید اصولی انجام شود، در حالی که خیلیها فکر میکنند، کارواش، فقط آب گرفتن روی ماشین است!
چرا در بعضی کارواشها اعتماد به کارگر وجود ندارد و مشتری ترجیح میدهد از نزدیک روند شستوشوی ماشینش را نظارت کند؟
کارگر ذاتاً خلافکار که نیست؛ چون آمده کار کند. ولی وقتی کارفرما بدرفتاری میکند یا حقوق را بهموقع نمیدهد، کارگر ممکن است از روی لجبازی، ناراحتی و عصبانیتش را سر مشتری خالی کند. در این شرایط گاهی وسایل کوچکی مثل عینک، کیف پول یا فلش از ماشین برداشته میشود. دلیل اصلی سرقت از داخل خودرو همین رفتار نادرست کارفرماست.
اما تاوان این ماجرا را مشتری میدهد، نه کارفرما…
بله، چون کارگر نمیتواند به کارفرما آسیب بزند، آسیبش را متوجه مشتری میکند؛ کاری که از دستش برمیآید.
شما برای پیشگیری از این اتفاق چه کردید؟
اول از تمام کارگرها مدارک شناسایی و سفته میگیریم. دوم اینکه در همۀ جایگاهها دوربین مداربستۀ باکیفیت داریم؛ بالای سر هر ماشین دو دوربین نصب است و از ورود تا خروج خودرو همهچیز ضبط میشود.
بنابراین هیچکس نمیتواند چیزی از ماشین مشتری بردارد. به کارگرها هم گفتیم اگر مشتری ناراضی باشد و ادعا کند وسیلهای از ماشینش کم شده، باید خسارت را جبران کنند. ضمن اینکه بخشی از حقوق هر کارگر نزد ما محفوظ میماند تا خیالمان راحت باشد. البته کارگرهای ما آدمهای درستوحسابی، با خانواده و بااصالت هستند.
چقدر به این باور معتقد هستید که کارگر کارواش باید متخصص باشد؟
خیلی زیاد. کیفیت یک کارواشکار حرفهای از نحوۀ دست گرفتن دستمال و نحوۀ شستن ماشین مشخص است. ما سه نوع کارگر داریم: ساده، نیمهماهر و ماهر. همیشه سعی ما این است که نیروهای ماهر استخدام کنیم. واقعاً کارواش جزو مشاغل سخت است.
در زمستان برای شستن ماشینها از آب گرم استفاده میکنید؟
بله. ما دیگ بخار داریم و در فصل سرد از آب گرم استفاده میکنیم تا برای کارگر و همچنین خودرو آزاردهنده نباشد.
به نظر میرسد مردم هنوز کار کارواش را ساده میبینند…
متأسفانه همینطور است. ذهنیت مردم این است که کارواش یعنی آب گرفتن روی ماشین! در حالیکه کار ما ۱۸۰ درجه با این تصور فرق دارد. ما به جزئیات خیلی دقت میکنیم. وقتی ماشینی وارد کارواش میشود، ابتدا آن را آنالیز میکنیم تا بدانیم با چه موادی باید شسته شود، چند وقت است که شسته نشده، رنگش چیست و…
حتی برخی خودروها را حتی پذیرش نمیکنیم. مثلاً اگر جلوبندی ایراد ظاهری داشته باشد، سپر افتاده یا چراغها بههمریخته باشد، رنگپریدگی یا آفتابسوختگی یا تصادف باعث وجود لبههای تیز روی بدنه شده باشد، یا شیشه شکسته باشد که احتمال آسیب به کارگر وجود دارد، آن خودرو را نمیپذیریم. چون خروجی کار نامطلوب میشود.
ما برای خودمان حداقلهایی داریم و اگر ماشینی این استانداردها را نداشته باشد، اصلاً وارد مجموعه نمیشود.
چقدر روی فعالیت کارگرها نظارت میکنید؟
هر ماشینی که شستوشوی آن تمام میشود، یک نفر مسئول کنترل کیفیت است تا بررسی کند خدمات مورد نظر مشتری کامل و درست انجام شده یا نه. اگر ایرادی ببیند، ماشین دوباره به لاین شستوشو برمیگردد تا نظافت اصلاح شود.
برخلاف تصور عموم، کارواش کاری فوقتخصصی است. ما مشتریهایی داریم که حتی اطلاعات اولیه دربارۀ ماشینشان را نمیدانند؛ مثلاً اینکه چه موادی برای بدنۀ سرامیکشده یا رنگ خاص خودروشان مناسب است. بدنهها انواع مختلفی دارند: کاور، PPF، سرامیکشده، تازهرنگشده، تازهپولیشخورده، یا بدنهای که بخشی از آن بتونه دارد.
اگر مسئول کارواش نداند کدام قسمت بدنه رنگشده و با چه جنسی رنگ خورده، احتمال آسیب بسیار بالاست. رنگ کارخانه با رنگ مغازهای زمین تا آسمان فرق دارد؛ گاهی یک اشتباه در انتخاب مواد شوینده باعث بلند شدن رنگ میشود.
ما حتی موتورشویی بعضی از خودروها را انجام نمیدهیم. اگر سیمکشیاش غیراستاندارد باشد، اصلاً به موتور دست نمیزنیم. بعضی ماشینها حداقلهایی باید داشته باشند. مثلاً موتوری که ۲۰ سال شسته نشده، پر از چربی و جرم خشکشده است که بهسادگی پاک نمیشود. مشتری انتظار دارد مثل روز اول تحویل بگیرد، اما آن دیگر نیاز به صفرشویی حرفهای دارد؛ فرایندی سه تا پنجروزه که کل موتور و زیر و داخل ماشین کاملاً شسته و ترمیم میشود.
موتور ماشین هر چند وقت یکبار باید شسته شود؟
اگر از خودرو درست استفاده شود، سالی یکبار شستن موتور کافی است. موتورشویی کار خوبی است، به شرط آنکه اصولی انجام شود. هر مشکلی هم پیش بیاید، ما مسئولیتش را قبول میکنیم. هفتۀ گذشته موردی داشتیم؛ ماشین مشتری را شستیم و سالم تحویل دادیم، اما فردا تماس گرفت و گفت ماشین در پارکینگ روشن نمیشود.
و شما مسئولیتش را پذیرفتید؟
بله. نیروها را فرستادیم، ایراد را پیدا کردند و خودرو را به کارواش آوردند. مشکل از برق ماشین بود. شمعها خیلی کار کرده بودند. به مشتری گفتیم شمعهای جدید بخرد، ماشین را دوباره شستیم و در پارکینگ منزلش تحویل دادیم. طبق نظر اتحادیه، اگر در اثر موتورشویی مشکلی برای ماشین پیش بیاید – حتی اگر روشن نشود یا آتش بگیرد – کارواش مسئولیتی ندارد. اما ما در مجموعۀ خودمان حداقلها و حداکثرهایی داریم و تمام اصول ایمنی را رعایت میکنیم.
چون مهندس و متخصص فنی داریم، اگر ایرادی هم پیش بیاید، خودمان برطرفش میکنیم. البته همۀ کارواشها اینطور نیستند. بعضیها اصول را نمیدانند. مثلاً در برخی خودروهای چینی، سلکتور تعویض گیربکس در محل حساسی قرار دارد و با تماس آب میسوزد. ما موتورشویی این خودروها را اصلاً انجام نمیدهیم.
ماجرای انعامها در کارواش چیست؟ اجباری است؟
در کارواش ما اجباری نیست. اما در بعضی کارواشها حقوق کارگر را طوری در نظر میگیرند که بخشی از درآمدش از انعام مشتری تأمین شود. مثلاً اگر حقوق واقعی کارگر ۳۰ میلیون تومان باشد، کارفرما ۱۵ میلیون تومان میدهد و میگوید بقیه را از انعام دربیاور.
اتحادیه در این مورد چه نظری دارد؟
اتحادیه میگوید انعام برعهدۀ مشتری است، نه کارواش. ولی ما اصلاً چیزی به نام انعام در سیستم خودمان نداریم. اگر مشتری خواست، خودش میدهد؛ اگر نخواست، اجباری نیست. بعضی کارفرماها میگویند «حقوق را میدهم، انعام هم مال خودت»، بعضی نصف انعام را از کارگر میگیرند و برخی حتی حقوق ثابت نمیدهند و میگویند هرچقدر انعام گرفتی، همان حقوقت است! در برخی کارواشها که مشتریهای لاکچری دارند، حتی از کارگر پول میگیرند تا اجازۀ کار بدهند.
پس انعام، قانون مشخصی ندارد؟
متأسفانه نه. مفهوم واقعی انعام یعنی «از کار تو خوشم آمده، بابتش تشکر میکنم». ولی الان در بعضی کارواشها، هنوز کار شروع نشده، از مشتری میپرسند «چقدر انعام میدهی؟»
چه انتظاری از مشتریها دارید؟
متأسفانه ۹۹ درصد مشتریها عجله دارند. همه بهترین خدمات را می خواهند و توقع دارند در کمترین زمان ممکن ماشین را مثل عروسک تحویلشان بدهیم. هر خدمتی بسته به نوع نیاز و استاندارد خودش، زمان میبرد. از مشتری فقط میخواهیم صبور باشد. عجله باعث میشود کار درست انجام نشود و در نهایت خودش ناراضی بماند.
و حرف آخر؟
مدتی است به این فکر میکنم که زمان انتظار مشتری در کارواش را چطور میتوان پُربار کرد. ایدهام این بود که اپلیکیشنی طراحی کنیم؛ مشتری لوکیشن خانهاش را ثبت کند، ما ماشینش را ببریم برای شستوشو و در این مدت خودمان یک ماشین جایگزین برایش بفرستیم تا کارهایش را انجام دهد.
در حال حاضر چنین سیستمی در هیچ جای دنیا وجود ندارد، چون در بعضی کشورها تردد با خودروی کثیف حتی جریمه دارد. مثلاً در ترکیه، بهمحض قطع شدن باران، صفهای طولانی جلوی کارواشها شکل میگیرد. اما ایدۀ من این است که در آینده در کارواش خودمان چند خودروی ایرانی سطحخوب داشته باشیم تا مشتری هنگام شستوشوی ماشینش بدون خودرو نماند؛ ماشینش را تمیز تحویل بگیرد و در عین حال کار روزمرهاش هم مختل نشود.
این گفت و گو در شمارۀ 46 ماهنامۀ ویکیکلین و در صفحات 18 تا 21 منتشر شده است.
لینک کوتاه: https://wikiclean.ir/smr9
