گرمازدگی وضعیتی خطرناک و تهدیدکنندۀ جان است که بر اثر افزایش بیش‌از‌حد دمای بدن رخ می‌دهد. این حالت معمولاً زمانی به‌وجود می‌آید که فرد برای مدت طولانی در معرض گرمای زیاد قرار گیرد یا فعالیت بدنی شدیدی را در هوای گرم انجام دهد.
به گزارش ویکی‌کلین به نقل از mayoclinic، گرمازدگی شدیدترین مرحله از آسیب‌های ناشی از گرماست و زمانی رخ می‌دهد که دمای مرکزی بدن به ۴۰ درجه سانتی‌گراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) یا بالاتر برسد. این وضعیت بیشتر در ماه‌های گرم سال مشاهده می‌شود.
گرمازدگی یک اورژانس پزشکی فوری است و نیاز به درمان بی‌درنگ دارد. در صورت تأخیر در درمان، ممکن است آسیب جدی و جبران‌ناپذیری به مغز، قلب، کلیه‌ها و عضلات وارد شود. هر چه روند درمان بیشتر به تأخیر بیفتد، خطر عوارض شدید یا حتی مرگ افزایش می‌یابد.
علائم گرمازدگی
گرمازدگی با نشانه‌هایی همراه است که آگاهی از آن‌ها می‌تواند در تشخیص سریع و اقدام به‌موقع نقش حیاتی داشته باشد:
- افزایش شدید دمای بدن: اصلی‌ترین علامت گرمازدگی، بالا رفتن دمای مرکزی بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتی‌گراد (۱۰۴ درجه فارنهایت) است.
- اختلال در هوشیاری یا رفتار: حالت‌هایی مانند گیجی، بی‌قراری، لکنت زبان، تحریک‌پذیری، هذیان‌گویی، تشنج یا حتی کما می‌توانند نشانه‌ی بروز گرمازدگی باشند.
- تغییر در الگوی تعریق: در گرمازدگی ناشی از گرمای محیط، پوست معمولاً خشک و داغ است، اما در گرمازدگی ناشی از فعالیت شدید، ممکن است تعریق بدن بسیار زیاد باشد.
- تهوع و استفراغ: فرد ممکن است احساس تهوع کند یا دچار استفراغ شود.
- قرمزی پوست: در پی افزایش دمای بدن، پوست ممکن است برافروخته و سرخ شود.
- تنفس سریع و سطحی: تنفس فرد ممکن است تندتر و کم‌عمق‌تر از حالت معمول شود.
- تپش قلب شدید: فشار ناشی از گرما، قلب را وادار به تلاش بیشتر برای خنک کردن بدن می‌کند و این ممکن است باعث افزایش چشمگیر ضربان قلب شود.
- سردرد: در مواردی، گرمازدگی با سردرد شدید و ضربانی همراه است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورتی که مشکوک شدید فردی دچار گرمازدگی شده، بلافاصله با اورژانس (۹۱۱ یا شماره محلی امداد) تماس بگیرید.
در انتظار رسیدن نیروهای امدادی، اقدامات زیر را برای کاهش دمای بدن انجام دهید:
- فرد را به مکان خنک یا سایه‌دار منتقل کنید.
- لباس‌های اضافی او را درآورید.
از هر روش ممکن برای خنک‌سازی استفاده کنید:
- نشاندن فرد در وان یا دوش آب خنک
- پاشیدن آب با شلنگ
- کشیدن اسفنج یا پارچه مرطوب بر بدن
- باد زدن هم‌زمان با پاشیدن آب
- قرار دادن کیسه‌های یخ یا حوله‌های خنک و مرطوب روی سر، گردن، زیر بغل یا کشاله ران
علل گرمازدگی
گرمازدگی می‌تواند در دو شکل رخ دهد:
-
گرمازدگی غیر فعالیتی (کلاسیک):
در این حالت، قرار گرفتن طولانی‌مدت در هوای گرم و مرطوب باعث افزایش دمای بدن می‌شود. این نوع بیشتر در سالمندان و افراد دارای بیماری‌های مزمن دیده می‌شود. -
گرمازدگی ناشی از فعالیت شدید:
فعالیت بدنی شدید در هوای گرم، به‌ویژه برای کسانی که به دمای بالا عادت ندارند، باعث افزایش ناگهانی دمای بدن می‌شود.
عوامل تشدیدکننده در هر دو نوع گرمازدگی:
- پوشیدن لباس‌های سنگین که مانع تبخیر عرق و خنک شدن بدن می‌شوند
- مصرف الکل که توانایی بدن را در تنظیم دما مختل می‌کند
- کم‌آبی بدن به دلیل مصرف ناکافی مایعات و از دست رفتن آب از طریق تعریق
عوامل خطرزا
کودکان و سالمندان:
- در کودکان، سیستم عصبی هنوز به‌طور کامل رشد نیافته و در سالمندان، واکنش آن به تغییرات دمایی ضعیف شده است.
- هر دو گروه اغلب با مشکل در حفظ آب بدن مواجه‌اند.
ورزش یا کار بدنی در گرما:
تمرینات نظامی یا ورزش‌هایی مانند فوتبال و دوهای طولانی در هوای گرم، می‌توانند به گرمازدگی منجر شوند.
قرار گرفتن ناگهانی در هوای گرم:
- مانند آغاز ناگهانی گرمای تابستان یا سفر به مناطق گرم‌تر
- بدن برای سازگاری نیاز به چند روز زمان دارد، با این حال، تا چند هفته اول احتمال گرمازدگی همچنان بالا می‌ماند.
نبود کولر یا تهویه مطبوع:
-
اگرچه پنکه ممکن است احساس بهتری بدهد، اما تنها کولر می‌تواند دما و رطوبت را به‌طور مؤثر کاهش دهد.
مصرف برخی داروها:
داروهایی که توانایی بدن در دفع گرما و حفظ آب را کاهش می‌دهند، مانند:
- منقبض‌کننده‌های عروق
- داروهای کاهش فشار خون مانند بتابلوکرها
- داروهای ادرارآور
- داروهای روان‌پزشکی (ضدافسردگی یا ضدروان‌پریشی)
- محرک‌هایی مانند داروهای ADHD یا مواد غیرقانونی نظیر آمفتامین و کوکائین
برخی بیماری‌ها:
- بیماری‌های قلبی، ریوی، چاقی، سبک زندگی کم‌تحرک یا سابقه‌ی قبلی گرمازدگی می‌توانند خطر را افزایش دهند.
عوارض گرمازدگی
- آسیب به اندام‌های حیاتی: اگر دمای بدن سریع کاهش نیابد، ممکن است مغز و سایر اندام‌ها دچار ورم و آسیب دائمی شوند.
- مرگ: در صورت تأخیر در درمان، گرمازدگی می‌تواند کشنده باشد.
پیشگیری
• لباس‌های سبک، گشاد و نخی بپوشید تا امکان گردش هوا و تبخیر عرق فراهم شود.
در برابر آفتاب محافظت کنید:
- کلاه لبه‌دار، عینک آفتابی و ضدآفتاب با SPF حداقل ۱۵ استفاده کرده و آن را هر دو ساعت یا پس از تعریق/شنا تمدید کنید.
- مقدار زیادی آب بنوشید تا بدن بتواند به‌درستی تعریق کند و دمای خود را کنترل نماید.
- اگر دارویی مصرف می‌کنید که بر توانایی بدن برای حفظ آب و دفع گرما اثر می‌گذارد، در روزهای گرم مراقب علائم هشدار باشید.
- هرگز کودکان یا افراد ناتوان را در خودرو رها نکنید.
- فعالیت بدنی را به ساعات خنک‌تر روز موکول کرده و در فواصل منظم استراحت کنید و مایعات بنوشید.
به گرما عادت کنید:
- فعالیت در گرما را به‌تدریج آغاز کنید تا بدن فرصت سازگاری پیدا کند. این فرآیند ممکن است چند هفته زمان ببرد.
- اگر در معرض خطر هستید یا دارو مصرف می‌کنید، نسبت به گرما محتاط‌تر باشید و با مشاهده‌ی کوچک‌ترین علائم، سریعا واکنش نشان دهید.
- اگر در رویدادهای ورزشی یا فعالیت‌های سنگین شرکت دارید، مطمئن شوید که تیم امدادی یا امکانات پزشکی در محل حضور دارد.
لینک کوتاه: https://wikiclean.ir/oei2
