توماس استوکن، مدیرعامل شرکت تخصصی تجهیزات بخارشوی OspreyDeepclean، از مزایای این فناوری می‌گوید.
اگرچه استفاده از بخار خشک به عنوان یک ابزار نظافت در سال‌های اخیر خیلی رایج‌تر شده است، اما این فناوری همچنان به بخش‌های خاصی در صنعت نظافت محدود می‌شود، علی‌رغم این واقعیت که بخار نسبت به روش‌های معمول نظافت، آنچنان تهاجمی نیست و به هیچ سطحی آسیب نمی‌رساند.
علاوه بر این، بخار خشک اعتبار «زیست تخریب‌پذیری سبز» عالی را دارد، زیرا فقط از آب سرد تمیز برای دستیابی به این استانداردهای بالای تمیزی و بالاترین میزان اثر باکتری‌کشی استفاده می‌کند.
اصطلاح “بخار خشک” ممکن است در ابتدا تناقض به نظر برسد، زیرا بخار از آب حاصل می‌شود و در نتیجه نمی‌تواند خشک باشد. این موضوع در مورد بخار معمولی مانند بخار کتری هم صدق می‌کند، اما با اعمال حرارت بیشتر به بخار معمولی و رساندن آن به حرارت بسیار بالای مابین 140 تا 200 درجه سانتیگراد، آب باقیمانده هم تبخیر و در نتیجه بخار “خشک” ایجاد می‌شود.
بخار خشک برای استفاده در محیط‌های مرطوب و خشک به یک اندازه ایده‌آل است و قابلیت نظافت و ضدعفونی خیلی خوبی را دارد.
اگر بخواهیم بیشتر توضیح دهیم: فناوری بخار خشک، آب درون دیگ یا مارپیچ گرمازا را تا نقطه جوش بالا می‌برد. جدول به اصطلاح “منحنی بخار” یا جدول “بخار اشباع” همیشه نقطه اشباع مخصوص بخار را نشان می‌دهد که به عنوان نقطه جوش نیز شناخته می‌شود. این نقطه‌ای است که آب (مایع) و بخار (گاز) می‌توانند در یک دما و فشار یکسان با هم وجود داشته باشند. در این دما، آب از حالت مایع خود به گاز تبدیل می‌شود با سرعت انبساطی که در طول این فرآیند، یک لیتر آب را به ۱۶۵۰ لیتر بخار تبدیل می‌کند.
بالاترین استانداردهای پاکیزگی
جدول منحنی بخار همبستگی بین دمای دیگ بخار و فشار بخار را نیز نشان می‌دهد. بخارشوهای خشک تقریباً با دمای دیگ بین 120 تا 200 درجه سانتیگراد شروع به کار می‌کنند. بخار خشک با کیفیت از حدود 145 درجه سانتیگراد به بالا تولید می‌شود. هرچه بخار داغ‌تر باشد، مولکول‌های آب درون بخار خشک کوچک‌تر و استفاده از این فناوری ایمن‌تر خواهد بود. به همین شکل، هرچه دمای بخار بالاتر باشد، اثر باکتری‌کشی بهتری هم خواهد داشت.
این باور اشتباه است که اثر باکتری‌کشی با نابودی عوامل بیماری‌زا به دست می‌آید، زیرا این روش ضدعفونی فقط باعث تقویت مقاومت ضد میکروبی در طول زمان می‌شود. در عوض، پاک‌کردن ایمن هر نوع آلودگی، بالاترین سطح اثربخشی باکتری‌کشی را ارائه می‌دهد که به موجب آن همه عوامل بیماری‌زا (پاتوژن‌ها) ناگزیر از هر سطحی پاک می‌شوند.
سیستم‌های بهداشتی بخار حرفه‌ای تضمین می‌کنند که حتی از بالاترین استانداردهای تمیزی و کنترل باکتری‌کشی هم می‌توان فراتر رفت. استفاده از بخار در دمای بالاتر از 140 درجه سانتیگراد، میکروب‌ها و موجودات زنده‌ای را از بین می‌برد که تحت زیست لایه محافظتی‌‌شان زندگی می‌کنند که معمولاً می‌توانند به مدت طولانی در برابر قوی‌ترین عامل‌های شیمیایی مقاومت کنند. آزمایش‌های آزمایشگاهی و بیمارستانی مستقل، اثر باکتری‌کشی بخار را تأیید کرده‌اند.
حرارت و گرما به تنهایی تضمین می‌کند که پیوند بین میکروارگانیسم‌ها و ساختار سطح شکسته می‌شود؛ درحالی که فشار کم، این امکان را به بخار می‌دهد تا به شکلی عمیق به مناطقی مانند ترک‌ها، شکاف‌ها و درز بین کاشی‌ها نفوذ کند که معمولاً در سایر فرآیندهای نظافت قابل دسترسی نیستند.
حرارت بخار، کثیفی، چربی و دوده‌ها را پاک می‌کند، فشار بخار آزادشده روی سطوح، تضمین می‌کند که بخار به سرعت به آن‌ها نفوذ می‌کند، بدون آسیب وارد کردن یا تخریب سطوح که ممکن است هنگام استفاده از پاک‌کننده‌های شیمیایی خطرناک یا تهاجمی رخ دهد.
سپس بخار خشک فوراً برای از بین‌بردن آلودگی‌ها و عوامل بیماری‌زا و زیست لایه آن‌ها ازجمله MRSA، آسینتوباکتر Acinetobacter و کلستریدیوم دیفیسیل C. Difficile دست به کار می‌شود و هرگونه بقایای آن‌ها را می‌توان به صورت دستی با یک دستمال میکروفایبر یا با جاروبرقی روی دستگاه بلافاصله پاک کرد.
سطوح به طور کامل و عمقی تمیز می‌شوند و عاری از هر نوع عامل بیماری‌زا، بلافاصله آماده استفاده مجدد هستند. این روش نظافت، مزیت دیگری نیز دارد که آن عدم نیاز به زمان تماس است.
با توجه به سابقه اثبات‌شده بخار خشک، به راحتی می‌توان فهمید که چرا این روش به روش منتخب ضدعفونی در اماکن پُرخطری مانند فضاهای تولید و آماده‌سازی موادغذایی و همچنین سایر محیط‌هایی تبدیل شده است که به بالاترین استاندارد تمیزی و اثر باکتری‌کشی نیاز دارند، ازجمله بیمارستان‌ها، مکان‌های آموزشی، محیط‌های تفریحی و گردشگری.
تمرکز در این مکان‌ها اغلب بر دستیابی به بالاترین درجه ضدعفونی و یا گندزدایی است، با این وجود اغلب فراموش می‌شود که پیش‌نیاز دستیابی به بالاترین استانداردهای پاکیزگی عاری از باکتری، نظافت خوب و کامل است.
برخلاف سایر فناوری‌ها، بخار خشک به کشتن پاتوژن‌ها نمی‌پردازد، بلکه به دنبال دستیابی به بالاترین درجه از تمیزی اساسی و درنتیجه پاک‌کردن اجتناب‌ناپذیر بسیاری از عوامل بیماری‌زا از هر سطحی است.
مدت‌ها است که مزایای بخار در بخش بهداشت، به‌ویژه بیمارستان‌ها، خانه‌های سالمندان و مراکز مراقبتی تجربه می‌شود که به طور دائم با وظیفه تضمین بالاترین استانداردهای پاکیزگی در محیط‌هایشان مواجه هستند. محصولات بهداشتی، به ویژه مواد ضدعفونی‌کننده، در دهه گذشته با قدرت پاک‌کنندگی مناسبشان، محافظت مؤثری را ارائه کرده‌اند.
با این حال، انتخاب صحیح محصولات بهداشتی مناسب، روز به روز پیچیده تر می‌شود. بنابراین استفاده از روش نظافتی ضروری است که نه تنها به بالاترین اثر باکتری‌کشی در برابر رایج‌ترین عوامل بیماری‌زا و میکروب‌های شناخته‌شده دست می‌یابد، بلکه رویکردی استاندارد برای نظافت و باکتری‌کشی را تضمین می‌کند.
نظافتچی‌ها و پرستاران مسئول کنترل عفونت به یک شکل از بخار خشک برای نظافت روزانه محوطه بخش و برای تمیزکردن محوطه بیمار و منطقه بهداشتی استفاده می‌کنند. به علاوه، این فناوری به عنوان یک ابزار نظافت واکنش سریع در صورت شیوع بیماری و در حین “عملیات نظافت نهایی” به‌کار گرفته می‌شود. همچنین بخار خشک به طور گسترده‌ای برای تمیزکردن و رفع آلودگی وسایل حرکتی و کمک حرکتی استفاده می‌شود.
اغذیه‌فروشان کوچک و آشپزخانه‌های تجاری، سال‌ها است که از مزایای بخار خشک برای نظافت اساسی محوطه‌هایشان بهره برده‌اند، زیرا بخار به راحتی حتی مکان‌های دور از دسترس را بدون آسیب‌رساندن به سطوحی که عمدتاً از جنس فولاد ضد زنگ هستند؛ تمیز، چربی‌زدایی و ضدعفونی می‌کند.
در سال‌های اخیر، این فناوری بیشتر برای صنعت تولید و فرآوری موادغذایی توسعه یافته است، جایی که این فناوری به دلیل عملکرد تمیزکنندگی عمیق و اثر باکتری‌کشی آن در برابر پاتوژن‌های خاصی مانند لیستریا و سالمونلا مورد تحسین قرار گرفته است.
از بین بردن آلرژن‌ها (عوامل حساسیت‌زا)
در این محیط، به طور معمول از فناوری سه مرحله‌ای بزرگ‌تر استفاده می‌شود؛ چرا که در هر دقیقه، حجم بسیار بیشتری از بخار را نسبت به تجهیزات معمولی 230 ولت ارائه می‌دهد. امروزه مشاهده دستگاه‌های بخار خشک از شش کیلووات تا 72 کیلووات در محیط‌های تولید و فرآوری موادغذایی غیر معمول نیست. همچنین این فناوری ثابت کرده است که برای از بین‌بردن آلرژن‌ها بسیار مؤثر است و در عین حال حجم آب مصرفی روزانه را به میزان زیادی کاهش می‌دهد که به نوبه خود تخلیه پساب را کاهش می‌دهد.
بیشتر فناوری‌های بخار خشک حرفه‌ای نیز در فهرست فناوری آب (WTL) و وزارت محیط‌زیست، غذا و امور روستایی (DEFRA) در انگلستان آورده شده است و دستگاه‌های اصلی در کارخانه‌های موادغذایی در مقایسه با راهکارهای سنتی نظافت مبتنی بر مصرف بیشتر آب، می‌توانند سالانه در مصرف تا شش میلیون لیتر آب صرفه‌جویی کنند.
اکنون بسیاری از تولیدکنندگان موادغذایی نیز به دنبال به‌کارگیری این فناوری در ارتباط با تجهیزات نظافت تسمه نقاله و تلاش برای تمیزکردن خودکار تسمه‌های نقاله هستند. راهکارهای فناوری برای انواع مختلف تسمه نقاله مورد استفاده در صنایع تولید موادغذایی به عنوان بخشی از روش نظافت عمیق دوره‌ای، در طول مبادله روزانه محصول یا ضدعفونی 24 ساعته در طول تولید در دسترس است.
همچنین فناوری بخار خشک مدت‌ها است که برای رفع مشکل بقایای آدامس‌های دور ریخته شده در خیابان‌ها و مکان‌های عمومی استفاده می‌شود. در فرآیند پاک‌کردن آدامس، بخار با یک شوینده شیمیایی ترکیب می‌شود. بخار آدامس را نرم می‌کند، درحالی که شوینده شیمیایی، همراه با سایش ملایم یک برس، آدامس را پودر و به راحتی پاک می‌کند.
این فناوری به طور گسترده در سراسر جهان استفاده می‌شود و درحال حاضر شاهد ارائه اولین دستگاه غیربرقی به شکل دستگاه‌های گازسوز یا اخیراً دستگاه‌های بخارشوی آدامس است که با باتری کار می‌کند.
صرفه‌جویی در مصرف آب
بنابراین مزایای بخار خشک را می‌توان به راحتی از نظر کیفی و کمّی برشمرد. بارزترین مزیت آن، کاهش قابل توجه در مصرف آب و همچنین کاهش مصرف پاک‌کننده‌های شیمیایی است. با این وسیله خطر آسیب‌دیدگی و تخریب سطوح تا حد زیادی کاهش می‌یابد و همچنین زمان و هزینه‌های نیروی کار هم کاهش پیدا می‌کند. بهبود تمیزی ظاهری به خاطر اثر ضد باکتریایی آن به میزان زیادی افزایش یافته است و بخار خشک مطابقت بیشتری با دستورالعمل‌های اجرایی موادغذایی و بهداشتی دارد.
کاربردهای بخار خشک و مزایای آن واقعاً بی‌شمار است. کاربردهای ضروری و البته کمی پیش‌پا افتاده مانند تمیزکردن وسایل نقلیه هم وجود دارد که در سال‌های اخیر استفاده از بخار خشک به عنوان ابزار منتخب به ویژه به خاطر اعتبار آن در نظافت عمقی و مزایای صرفه‌جویی در مصرف آب افزایش زیادی داشته است.
اما برای بخار خشک، کاربردهای غیرمعمول‌تری مانند صنعت فیلم نیز وجود دارد. دفعه بعد که درحال تماشای صفحه بزرگ سینما هستید و شخصیت شرور فیلم در دود ناپدید می‌شود یا آخرین فیلم موفق علمی تخیلی، صحنه‌ای مه‌آلود دارد؛ به یاد داشته باشید که بیشتر اوقات، این صحنه‌ها با استفاده از یک بخارشوی تجاری ایجاد می‌شوند.
